Karşılıksız Çek Nasıl Tahsil Edilir?

Çek Nedir?

Çek, ticari hayatta ödeme aracı olarak kullanılan ve Türk Ticaret Kanunu’ nda sınırlı sayıda belirlenmiş olan kambiyo senetlerinden biridir. Çekin tahsili bakımından İcra ve iflas hukukumuzda kambiyo senetlerine özgü takip yolları, haciz yolu ve iflas yolu ile olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Çekte bulunması kanunen zorunlu olan bazı kayıtlar öngörülmüştür. Şayet çek bu kayıtları ihtiva etmiyor ise geçersizdir.

Karşılıksız Çek Nedir?

Çek ticari hayatta para yerine geçmek üzere kullanılan bir ödeme aracıdır. Dolayısı ile ticari hayatta çok sık kullanılmaktadır. Çekte muhatap bankadır. Bu anlamda çekin tahsili yani paraya çevrilmesi yönünde bankaya başvurulur. Fakat bazen elinizde çek bulunmasına rağmen bankaya gittiğinizde size çekin üzerinde belirtilen tutarın ilgili kişinin yani hamilin hesabında olmadığını ve bu sebeple de size ödeme yapamayacaklarını belirtirler. İşte böyle bir durumda başvurduğunuz banka çekin üzerine karşılıksızdır ibaresini de ekleyerek size ödeme yapmadan çeki geri verir. Bu husus karşılıksız çek olarak isimlendirilir.

Sahte Çek Nedir?

Sahte çek tanzim etmek ve kullanma ceza hukuku anlamında bir suçtur. Çek ticari hayatta yaygın kullanımı ve tedavül kabiliyeti gözetilerek resmi nitelikli bir belge olarak kabul edilmiştir. Bu nedenle sahte çek tanzim ederek kullanan kişiler resmi belgede sahtecilik suçunu işlemiş olmakta dolayısı ile 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılmaları gerekmektedir. Sahte çekin piyasaya sürülerek kullanılması halinde esasen dolandırıcılık suçu da işlenmiş olunmaktadır. Konu ile ilgili emsal yargıtay kararları dolandırıcılık suçunun çek kullanmak sureti ile işlenmesi halinde cezayı arttırıcı nitelikli hal söz olduğu ve bu nedenle faile daha ağır bir ceza verilmesi gerektiğine işaret etmektedir.

Çek Alırken Dikkat Etmeniz Gereken Hususlar Nelerdir?

Çekte bulunması kanunen zorunlu olan bazı kayıtlar öngörülmüştür. Şayet çek bu kayıtları ihtiva etmiyor ise geçersizdir. Bu nedenle çek alırken çek sözcüğünün bulunup bulunmadığını, belirli bir miktarın kayıtsız şartsız ödenmesi konusunda havaleyi içerip içermediğini, muhatap, düzenleme tarihinin bulunmasını ve düzenleyenin imzasını ihtiva etmesine muhakkak dikkat etmeniz gerekir. Ayrıca  TTK /780-1 ‘e yapılan eklemeler ile banka tarafından verilen seri numarası ile kare kod çekin mutlaka ihtiva etmesi gereken zorunlu unsurlar arasına dahil edilmiştir. Fakat yabancı bankalar tarafından bastırılan çekler bu zorunluluktan muaf tutulmuştur.

Karşılıksız Çeklerde Bankanın Sorumluluğu Nedir?

Banka karşılığı hiç bulunmayan bir çek olması durumunda ve çek bedelinin 1000 Türk Lirası veya üzerinde olması şartıyla, 1000 Türk Lirası, şayet çek bedeli bu meblanın altında ise çek bedelini, meşru hamile ödemekle yükümlüdür.

Karşılıksız Çekten Dolayı Uygulanacak Cezai Yaptırım Nedir?

Karşılıksız çekten dolayı cezai yaptırımın uygulanabilmesi için öncelikle aşağıdaki şartlara uygun olan bir çekin bulunması gerekmektedir.

• Şeklen tam birçek bulunmalıdır.
• Çek ibraz süresi içinde bankaya ibraz edilmiş olmalıdır. (İbraz sürelerinin ne olduğu hususunda Çelik Hukuk Bürosu avukatlarından destek alabilirsiniz.)
• Çek, ibraz günü tamamen veya kısmen karşılıksız çıkmalıdır.
• Karşılıksızdır olgusu tespit ettirilmiş olmalıdır.
• Çekin hamili şikayette bulunmalıdır.

Bu hususta 6728 sayılı kanunun 63. maddesi ile Çek kanununun 5. maddesi hükümleri dolayısı ile çekle ilgi olarak karşılıksızdır işlemi yapılmasına sebebiyet veren kişi hakkında hamilin şikayeti üzerine, her bir çekle ilgili olarak 1500 güne kadar adli para cezasına hükmolunur. Ancak hükmolunacak adli para cezası çek bedelinin karşılıksız kalan miktarı, çekin kanuni ibraz tarihinden itibaren olarak işletilecek faiz miktarı ile takip ve yargılama giderleri toplamından az olamayacaktır.

Karşılıksız Çek Nasıl Tahsil Edilir?

Karşılıksız çekte, öncelikle çekin karşılıksız olduğu bankaya ibraz edilmesi ve ibraz neticesinde banka tarafından çek üzerine karşılıksızdır ibaresinin konulması ile çeke ilişkin durumun tespit edilmesi gerekmektedir. Sonrasında banka tarafından size geri verilen ve karşılıksızdır ibaresini içeren çek ile, çeki size veren veya ciro edenlere karşı icra takibi başlatmanız mümkündür. İcra takibine ilişkin prosedür hakkında detaylı bilgi edinmek için İcra Takibi Nasıl Açılır konulu yazımızı okumanızı tavsiye ederiz. İcra takibini başlatmanız halinde, aleyhine takip başlattığınız tarafa, icra dairesi tarafından bir ödeme emri gönderilir. Ödeme emrine çekin kambiyo senedi olması dolayısı ile itiraz süresi 5 gündür. Bu anlamda şayet takibe 5 gün içerisinde itiraz edilmez ise takip kesinleşir. Takip kesinleşirse aleyhine takip başlattığınız kişi veya kişilere yönelik alacağınızın tahsilini sağlamak maksadıyla haciz işleminde bulunulmasını, bu kişi veya kişilerin kayıtlı mallarına el konulmasını ve bu malların satılması suretiyle alacağınızın tahsil edilmesini talep edebilirsiniz. Özetle anılan icra takibi ile,

• Çekin ödenmemiş bedelini
• İbraz tarihinden itibaren temerrüt faizini
• Masraflarını
• Bedelin binde üçünü aşmamak üzere komisyon ücretini talep edebilirsiniz.

Çek’te İbraz Süresi Nasıldır?

Çek bir ödeme aracı olduğundan ve görüldüğünde ödenmesi gerektiğinden, kanunda çekin ibrazına ilişkin ve çeke özgü, belirli birtakım kesin süreler öngörülmüştür. Çek meşru hamil veya yetkili temsilcisi tarafından süresi içinde muhataba (bankaya) ibraz edilmelidir.

• Çek düzenlendiği yerde ödenecekse 10 gün
• Düzenlendiği yerden başka bir yerde ödenecek ise 1 ay
• Çek başka bir ülkede ödenecekse;

1. Düzenleme ve ödeme yerleri aynı kıtada ise 1 ay,
2. Düzenleme ve ödeme yerleri farklı kıtalarda ise 3 aylık sür içerisinde bankaya ibraz edilmeleri gerekir.

Çek Nasıl Ciro Edilir?

Ciro, emre yazılı senetlerin devri bakımından söz konusu olur.Bu anlamda emre yazılı senet niteliğinde bir çek muhakkak ciro da edilebilir. Fakat Çekte ciro diğer kambiyo senetlerinden farklıdır. Ciro ibraz süresi bitmeden yapılmalıdır ve muhatabın yaptığı ciro çekte batıldır. Aksi kanıtlanıncaya dek tarihsiz bir ciro ibraz süresi içerisinde yapılmış sayılır.Kural olarak çek hangi türde yazılmış ise ona göre devredilir. Dolayısı ile çekin ciro edilmesi emre yazılı olması halinde söz konusu olur.

Çek’te Zaman Aşımı Nasıldır?

Hamilin açacağı davalar, çekin ibraz süresinin bitiminden itibaren 3 yıl geçmekle zaman aşımına uğrar. Hamile ödeyen kişilerden birisinin (sorumlu) açacağı dava ise çeki isteyerek ödediği veyahut çekin ödenmesinin kendisinden dava yolu ile talep edildiği tarihten itibaren 3 yıl geçmekle zaman aşımına uğrar.

---

HUKUKİ SÖZLÜK   İbraz: Ortaya koyma Ciro: Ere yazılı senetlerin devir yöntemi Ciranta: Kendisine ciro edilen Meşru hamil: Senedi geçerli bir sebebe istinaden devralan,elinde bulunduran Hamil: Senedi elinde bulunduran,ibraz eden