Hacizden Dolayı İstihkak Davası

Hacizden Dolayı İstihkak Davası ve İstihkak iddiası, malın malikinin mal üzerindeki mülkiyet hakkına dayanarak malı fiil olarak haklı bir nedene dayanmadan elinde bulunduran  kişiye karşı açtığı iade davasıdır. Borçlunun malları haczedilirken aslında üçüncü kişiye ait olan bir mal da haczedilmiş olabilir. Bu mallar istihkak iddia edilen mallardır ve istihkak iddia edilen malların hacizden kurtarılması için başvurulan yol da istihkak davasıdır. Hacizde İstihkak Davası İcra İflas Kanununda düzenlenmiştir.Hacizde İstihkak davasına örnek olarak borçlunun dükkanına haciz için gidildiğinde oradaki antika saatin haczedilmesi halinde saat üçüncü bir kişiye aitse üçüncü kişi mülkiyet hakkına dayanarak istihkak davası açabilir.

Hacizde İstihkak İddiası Nasıl Yapılır?

Borçlu, elinde bulunan bir malı başkasının mülkü veya rehni olarak gösterdiği yahut üçüncü bir şahıs tarafından o mal üzerinde mülkiyet veya rehin hakkı iddia edildiği takdirde, icra dairesi bunu haciz ve icra tutanaklarına geçirir ve keyfiyeti iki tarafa bildirir. Malın haczedilmiş olduğunu öğrenen borçlu veya üçüncü kişi, haczi öğrendiği tarihten itibaren yedi gün içinde istihkak iddiasında bulunmazsa, aynı takipte bu iddiayı ileri sürme hakkını kaybeder. İcra müdürü, üçüncü kişinin istihkak iddiasını alacaklı ve borçluya bildirerek istihkak iddiasına karşı itirazları olup olmadığını bildirmek üzere alacaklı ve borçluya üç günlük süre verir. İcra müdürünün alacaklı ve borçluya göndereceği bildiride üç günlük itiraz süresi yazılı olmalıdır. Alacaklı ve borçlu üç gün içinde hacizde istihkak iddiasına itiraz etmezlerse istihkak iddiasını kabul etmiş sayılırlar.

Hacizde İstihkak İddiasına İtiraz Edilmesi

Alacaklı veya borçlu, kendisine verilen üç günlük sürede üçüncü kişinin istihkak iddiasına itiraz ederse, icra müdürünün dosyayı icra mahkemesine vermesi gerekir. İcra mahkemesi öncelikle genel olarak hacizde istihkak iddia edilen malın satışının ertelenmesine karar verir. İcra mahkemesinde malın takibin ertelenmesine karar verilirse, haksız çıktığı takdirde alacaklının muhtemel zararına karşı davacıdan teminat alınır. Teminatın cins ve miktarı mevcut delillerin mahiyetine göre belirlenir. Hacizde istihkak iddiasına ilişkin dosyaya bakan icra mahkemesi, üçüncü kişinin dayandığı delillerden istihkak iddiasının haksız olduğu kanısına varırsa veya istihkak davasının üçüncü kişi tarafından  sırf satışı geri bırakmak amacıyla kötüye kullanıldığını kabul etmek için ciddi sebepler bulunduğu takdirde icra mahkemesi takibin ertelenmesi talebini reddeder, takip yani hacizdeki malın satış süreci devam eder. Üçüncü kişi, takibin ertelenmesi veya devamına ilişkin istihkak davası açabilir.

Hacizde İstihkak Davasını Kimler Açabilir?

Hacizde istihkak davasında mal borçlunun elinde haczedildiği için davayı açacak olan üçüncü kişidir. Davalı ise haciz koydurmuş olan alacaklıdır. Borçlu ile üçüncü kişinin malı birlikte elde bulundurmaları halinde de mal borçlunun elinde sayılır. Mal için hacizde istihkak davası açma yetkisi üçüncü kişiye aittir. Buna örnek olarak karı kocanın birlikte ellerinde bulunan taşınıra kocanın borcu için haciz uygulanması halinde diğer eş hacizde istihkak davası açma hakkına sahiptir. Hacizli malın üçüncü kişinin elinde olması halinde hacizde istihkak davasında ise davacı ve davalı değişmektedir. Bu durumda davacı alacaklı davalı üçüncü kişi olur.

Hacizde İstihkak Davası Nasıl Açılır?

Üçüncü kişi, takibin ertelenmesi veya devamına ilişkin icra mahkemesi kararının kendisine bildirilmesinden itibaren yedi gün içinde istihkak davası açabilir. Üçüncü kişi bu yedi gün içinde istihkak davası açmazsa, haciz koydurmuş olan alacaklıya karşı  istihkak iddiasından vazgeçmiş sayılır. Bundan sonra alacaklı o malın satışını isteyebilir. Ancak üçüncü kişi borçluya karşı iddiasından vazgeçmiş sayılmaz, borçluya karşı sebepsiz zenginleşme davası açabilir. Sebepsiz zenginleşme davasına dair detaylı bilgi için Farah Hukuk internet sayfasındaki ‘Sebepsiz Zenginleşme Davası Nasıl Açılır?’ makalesine bakabilirsiniz. Eğer ki üçüncü kişiye istihkak talebinde bulunma imkanı verilmemişse üçüncü kişinin haczedilen şey veya hacizli mal satılmış ancak bedeli üçüncü kişiye verilmemiş bedel hakkında icra mahkemesinde istihkak davası açması mümkündür. Bu durumda üçüncü kişi hacizde istihkak davası açabilmesi için istihkak iddia ettiği malın haczini öğrendiği tarihten itibaren yedi gün içinde açılması gerekir. İstihkak davası çabuk ve diğer davalardan önce incelenip karara bağlanır. İstihkak davacısı malın borçlunun elinde bulunmasını gerektiren hukuki ve fiili sebep ve olayları göstermek ve bunları ispat etmekle yükümlüdür.

Hacizde İstihkak Davasının Sonucu

İcra mahkemesinin hacizde istihkak davası sonucu iki şekilde olabilir:

• Hacizde istihkak davasının reddi: Hacizde istihkak davasının sonucuna göre  icra mahkemesi, davacı üçüncü kişinin istihkak iddiasının haksız olduğu kanısına varırsa, istihkak davasının reddine karar verir. Böylelikle mal üzerindeki haciz kesinleşir. İstihkak davasından önce haczin ertelenmesine karar verilmiş ise bu karar, istihkak davasının reddi ile kalkar.İstihkak iddiası üzerine icra takibinin ertelenmesine karar verilmişse davanın reddi sonucu mahkeme icra takibinin ertelenmesi kararı sebebiyle alınması geciken miktarın yüzde yirmisinden aşağı olmamak üzere davacıdan tazminat alınmasına hükmedilir.
• Hacizde istihkak davasının kabulü: Hacizde istihkak davasını davacı yani üçüncü kişi kazanırsa üçüncü kişinin iddia ettiği hak mülkiyet hakkı ise mal üzerindeki haciz kalkar ve mal üçüncü kişiye verilir.

Alacaklı veya borçlunun bu durumda üçüncü kişinin istihkak iddiasına kötü niyetle itiraz ettiği anlaşılırsa icra mahkemesi davalı alacaklıyı ve varsa borçluyu da hacizli malın değerinin yüzde onbeşinden az olmamak üzere davacıya tazminat ödemeye mahkum eder.

Hacizde İstihkak Davasına Karşı İptal Davası

Hacizde istihkak davasında davalı durumunda olan alacaklı, davacı üçüncü kişiye karşı iptal davasını karşılık dava olarak açabilir. Alacaklı, açacağı karşılık dava ile davacı üçüncü kişinin ileri sürdüğü istihkak iddiasının kendisi bakımından iptal edilmesini isteyebilir.

Hacizli Malın Üçüncü Kişinin Elinde Olması Halinde İstihkak Davası

Haczedilen şey, borçlunun elinde olmayıp da üzerinde mülkiyet veya diğer bir ayni hak iddia eden üçüncü kişi nezdinde bulunursa, bu kişi yedieminliği kabul ettiği takdirde bu mal muhafaza altına alınmaz. İcra müdürü, üçüncü kişi aleyhine icra mahkemesinde istihkak davası açması için alacaklıya yedi gün süre verir. Bu süre içinde icra mahkemesine istihkak davası açılmaz ise üçüncü kişinin iddiası kabul edilmiş sayılır. Alacaklı tarafından süresinde açılan dava sonuçlanıncaya kadar, haczedilen malın satışı yapılamaz. Hacizli malın üçüncü kişinin elinde olması halinde istihkak davasının açılmasındaki  hususlarda hacizde istihkak davasındak yargılama usulü geçerlidir. Ancak tek fark hacizli malın üçüncü kişinin elinde olması halinde istihkak davasında davacı alacaklı davalı üçüncü kişidir. Borçlu bu davada kural olarak taraf değildir. Alacaklı, borçlunun üçüncü kişideki mallar için hacizde istihkak davasına başvurmak zorunda   değildir. Alacaklı haciz ihbarnamesi gönderme yoluna da başvurabilir. Haciz ihbarnamesi hakkında daha detaylı bilgi için Farah Hukuk internet sayfasındaki ‘Borçlunun Üçüncü Kişilerdeki Hak ve Alacaklarının Haczi’ makalesini inceleyebilirsiniz.

Üçüncü Kişinin Çalınmış veya Kaybolmuş Malların Haczinde İstihkak Davası

Çalınmış ve kaybolmuş şeyler için Türk Medeni Kanununa göre istihkak davası açılabilir. İcra dairesi üçüncü kişiye ait çalınmış veya kaybolmuş bir malı borçlunun sanarak satmış ise, malın gerçek maliki bu malı iyiniyetli malikten beş yıl içinde geri isteyebilecektir. Pazarlık vey artırma yolu ile satılan mal da ise iyiniyetli alıcıların icra satışında ödedikleri semenin kendilerine geri verilmesi gerekecektir. Para ve hamiline yazılı senetlerin iyiniyetli alıcılarına karşı istihkak davası açılamaz. Kötüniyetli alıcıya karşı istihkak davası her zaman açılabilir.

Hacizde İstihkak Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme

Hacizde istihkak davasında görevli mahkeme icra mahkemesidir. Yetkili mahkeme ise icra takibinin yapılmakta olduğu veya hacizli malın bulunduğu yerdeki icra mahkemesidir.