Hırsızlık Suçu Cezası ve Şartları Nelerdir?

Hırsızlık Suçu Nedir?

Zilyedinin rızası olmadan başkasına ait taşınır bir malı, kendisine veya bir başkasına yarar sağlamak maksadıyla bulunduğu yerden alan kimseye bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası verilir. Zilyet bir malı elinde bulunduran kişiyi ifade etmektedir. Bu anlamda hırsızlık suçu, araba, telefon, cüzdan, para, ev eşyası ve benzeri taşınır nitelikte olan  (Taşınır hareket ettirilebilme kabiliyeti olan eşyaya denir örneğin bir daire veya bir arsa hareket ettirilebilme kabiliyetine sahip değildir. Dolayısı ile ev taşınmaz nitelikte eşyadır fakat prefabrik ve benzeri hareket ettirilme kabiliyeti olan yani bulunduğu yerden alınıp başka yere konabilen yeni teknoloji yapılar taşınır mal niteliğini haizdir.) eşyayı sahibinin rızası olmaksızın veya rızası hilafına bulunduğu yerden almak anlamına gelir.

Nitelikli Hırsızlık Suçu Nedir ve Cezası Ne kadardır?

Bir suçun nitelikli halleri o suçun cezasını azaltan veya arttıran nitelikli halleri olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Nitelikli haller suçun işlenişi ile ilgili olabileceği gibi suçun işlendiği yer ve yine suçun işlendiği kişiye göre de değişebilmektedir. Hırsızlık suçunun nitelikli halleri ise Türk Ceza Kanunu’nun 142. Maddesi uyarınca düzenlenmiştir. Buna göre;

• Kime ait olursa olsun, kamu kurum ve kuruluşlarında veya ibadete ayrılmış yerlerde bulunan ya da kamu yararına veya hizmetine tahsis edilen eşya hakkında,
• Herkesin girebileceği bir yerde bırakılmakla birlikte kilitlenmek suretiyle ya da bina veya eklentileri içinde muhafaza altına alınmış olan eşya hakkında,
• Halkın yararlanmasına sunulmuş ulaşım aracı içinde veya bunların belli varış veya kalkış yerlerinde bulunan eşya hakkında,
• Bir afet veya genel bir felaketin meydana getirebileceği zararları önlemek veya hafifletmek maksadıyla hazırlanan eşya hakkında,
• Adet veya tahsis veya kullanımları gereği açıkta bırakılmış eşya hakkında,
• Elektrik enerjisi hakkında,

İşlenmesi hâlinde, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Suçun;

• Kişinin malını koruyamayacak durumda olmasından veya ölmesinden yararlanarak,
• Elde veya üstte taşınan eşyayı çekip almak suretiyle ya da özel beceriyle,
• Doğal bir afetin veya sosyal olayların meydana getirdiği korku veya kargaşadan yararlanarak,
• Haksız yere elde bulundurulan veya taklit anahtarla ya da diğer bir aletle kilit açmak suretiyle,
• Bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle,
• Tanınmamak için tedbir alarak veya yetkisi olmadığı halde resmi sıfat takınarak,
• Barınak yerlerinde, sürüde veya açık yerlerde bulunan büyük veya küçükbaş hayvan hakkında,

İşlenmesi hâlinde, üç yıldan yedi yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Suçun, beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda olan kimseye karşı işlenmesi halinde, verilecek ceza üçte biri oranına kadar artırılır. Hırsızlık suçunun işlenmesi amacıyla konut dokunulmazlığının ihlali veya mala zarar verme suçunun işlenmesi halinde, bu suçlardan dolayı soruşturma ve kovuşturma yapılabilmesi için şikayet aranmaz.

Hırsızlık Suçunun Daha Az Cezayı Gerektiren Halleri Nelerdir?

Hırsızlık suçunda daha az cezayı gerektiren haller Türk Ceza Kanunu’nun 144. Maddesinde açıkça ortaya koyulmuştur. Buna göre hırsızlık suçunun;

• Paydaş veya elbirliği ile malik olunan mal üzerinde,
• Bir hukuki ilişkiye dayanan alacağı tahsil amacıyla

İşlenmesi halinde, şikayet üzerine, fail hakkında iki aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezasına hükmolunur. Her iki halde de soruşturma ve kovuşturma yapılması, mağdurun şikayetine bağlı tutulmuştur. Mağdur şikayet etmediği sürece, fail hakkında soruşturma ve kovuşturma açılması mümkün değildir. Ayrıca mağdurun, şikayeti ile başlayan soruşturma ve devam eden kovuşturma sürecinde şikayetten vazgeçme hakkına da sahiptir.

Hırsızlık Suçunun Gece Vakti İşlenmesi Nitelikli Hal Midir?

Hırsızlık suçunun gece vakti işlenmesi halinde cezanın arttırılmasını gerektiren bir nitelikli haldir ve bu halde verilecek ceza üçte birine kadar artırılır. Gece vaktinden anlaşılması gereken ise; güneşin doğuşundan 1 saat öncesi ile güneşin batmasından 1 saat sonraki zaman dilimidir.

Nitelikli Hırsızlık Suçunda Etkin Pişmanlık

Etkin pişmanlık, kişinin işlemeye kast ettiği suçu tamamladıktan sonra ve fakat bu nedenle hakkında kovuşturma başlamadan önce, işlediği suçtan dolayı bizzat  pişmanlık duymasını ve mağdurun uğradığı zararı aynen geri verme veya tazmin suretiyle tamamen gidermesi halini ifade etmektedir. Etkin pişmanlık halinde verilecek ceza üçte ikisine kadarı indirilir. Ancak etkin pişmanlığın kovuşturma başladıktan sonra ve fakat hüküm verilmeden önce gösterilmesi halinde, faile verilecek ceza yarısına kadarı indirilir. Bir suçla ilgili olarak etkin pişmanlıktan yararlanabilmek için o suçun kanunda sayılan etkin pişmanlık halinde ceza indirimi yapılacak olan suçlar arasında sayılması gerekir. Nitekim hırsızlık suçunda bu anlamda kanunda belirtilmiş suçlardandır. Bir örnekle açıklamak gerekirse; örneğin nitelikli hırsızlık suçundan yargılanan bir fail,  Mahkemece hüküm verilmeden önce mağdurun suç dolayısı ile oluşan zararını aynen geri verme veya tazmin etme şeklinde karşılar ise etkin pişmanlık hükümlerinden faydalanır ve cezasında kanunda belirtilen oranlarda indirim yapılması söz konusu olur.

Nitelikli Hırsızlık Suçunda Şikayet

Hırsızlık suçu muhteviyatı itibariyle soruşturma makamları tarafından re’sen soruşturulan suçlardandır. Dolayısı ile hırsızlık suçunun basit ve nitelikli halleri şikayete tabi değildir. Olayın adli makamlara intikali ile birlikte soruşturma ve kovuşturma re’sen yapılır mağdurun şikayeti aranmaz. Ancak mağdur kişinin de şikayetçi olmak suretiyle davaya katılımı mümkündür. Yine mağdurun şikayetinden vazgeçmesi de kamu davasının düşmesi ile sonuçlanmamaktadır. Fakat basit nitelikli hırsızlık suçu bakımından öncelikli olarak uzlaştırma prosedürleri uygulanmaktadır. Buna göre suçu işleyen ve ve suça maruz kalan kişi yani taraflar arasında öncelikle uzlaşma yoluna gidilmesi teşvik ve teskin edilmektedir. Ancak uzlaşmanın sağlanamaması durumunda, soruşturma ve kovuşturmaya devam olunur. Nitekim uzlaştırma yoluna gidilecek suçlar arasında hırsızlık suçunun basit hali yer almaktadır. Dolayısı ile suçun nitelikli hali bakımından böyle bir prosedür söz konusu olmayacaktır.

Nitelikli Hırsızlık Suçunda Şikayetten Vazgeçme

Nitelikli hırsızlık suçu niteliği itibariyle soruşturması ve kovuşturulması re’sen yapılan suçlardandır. Dolayısı ile şikayete tabi değildir. Bununla birlikte suçun mağduru şikayetçi olmak suretiyle davaya katılımı sağlayabilir. Şikayetten vazgeçme, esasen şikayet hakkına sahip olduğu halde, hiç şikayetçi olmayan kişinin daha sonra da şikayetçi olmayacağını bildirmesi yani şikayet etme hakkından vazgeçmesi anlamına gelmektedir. Buna göre şikayetten vazgeçmek için daha önce yapılmış bir şikayet olmamalıdır. Zira bu halde şikayetten vazgeçme değil de şikayeti geri alma söz konusu olacaktır. Nitekim nitelikli hırsızlık suçunda şikayetten vazgeçilmesi, kamu davasını düşürmeyecektir.

Nitelikli Hırsızlık Suçunda Tutuklu Yargılama

Ceza Yargılamaları bakımından esas olan tutuksuz yargılamadır. Yargılamalar bakımından tutuklama tedbirinin istisnai nitelikte olması hukukun genel prensiplerinden olan ve aynı zamanda anayasal nitelikte bir hak olan masumiyet karinesinin bir gereğidir. Nitekim ceza yargılamasının temel ilkelerinden olan kişinin ‘lekelenmeme hakkı’ nın korunabilmesi için davanın devamı süresince kişinin tutuksuz yargılanmasının asıl olması daha uygundur. Ancak nitelikli hırsızlık suçu bakımından mahkumiyet kararı verilmesi halinde hükmedilecek ceza da göz önünde tutularak mahkeme yargılamanın selameti açısından tutuklama kararına da hükmedebilir.

Nitelikli Hırsızlık Suçunda Görevli ve Yetkili Mahkeme

Nitelikli hırsızlık suçu bakımından görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemeleridir. Yetkili mahkeme bakımından Ceza Muhakemesi Kanunu’nda yer alan yetki kuralları gereği, suçun işlendiği yer mahkemesi yetkili mahkeme olacaktır.

---

HUKUKİ SÖZLÜK   Fail: Suçu işleyen kişidir. Mağdur: Bir suçtan zarar göreni ifade eder. Adli Para Cezası: Bir suç nedeni ile yargılanan ve yargılama sonucunda  hüküm giyen kişinin mahkeme tarafında belirlenen miktarda parayı devlet hazinesine yatırması anlamına gelir. Soruşturma makamı: Savcılık. Kovuşturma makamı: Mahkemeler. Adli makamlar: Polis ve jandarma teşkilatı.