İstirdat Davası Nedir?
Borçlu ödeme emrine itiraz etmemiş veya itiraz etmiş olup da itirazının icra mahkemesi tarafından kaldırılmış olması nedeni ile kesinleşen icra takibine rağmen, borçlu olmadığı iddiasında bulunma hakkına sahiptir. Böyle bir borçlu, borcu olmadığını tespit ettirmek için menfi tespit davası açabilir ve bu davada icra veznesinde yer alan paranın alacaklıya ödenmemesi için ihtiyati tedbir kararı aldırabilir. Bu anlamda borçlu, aleyhine yapılmakta olan icra takibinin durdurulmasını ve davayı kazanmasını takiben icra takibinin iptalini de sağlayabilecektir. Fakat borçlu, yukarıda açıklandığı üzere menfi tespit davası açmamış ve borcuda cebri icra tehdidi altında ödemiş ise, ödemiş olduğu paranın kendisine geri verilmesini sağlamak için dava açma hakkını haizdir. İşbu dava istirdat davası olarak adlandırılmaktadır. Bu anlamda istirdat davası ile esasen icra takibi esnasında sebepsiz olarak ödenmiş olduğu iddia edilen bir paranın geri verilmesi istenmektedir.İstirdat Davası Şartları Nelerdir?
İstirdat davası açabilmek için kanunda öngörülen bazı şartların vuku bulması gerekir.- İstirdat davası açabilmek için, dava ile geri verilmesi istenen paranın icra takibi sırasında ödenmiş olması gerekmektedir. Örneğin para borçlu tarafından icra dairesine ödenmiş olabilir. Bir başka ihtimalde borçlunun mallarının haczedilmek suretiyle satılması ile ödeme yapılmış olabilir. Her iki halde de istirdat davası açmam mümkündür.
- Borçlu, esasen borçlu olmadığı bir parayı cebri icra tehdidi altında ödemek zorunda kalmış olmalıdır. Örneğin, borcu doğuran sözleşme hata yada hile nedeni ile geçersiz ise borcu bu sözleşmeden kaynaklanan borcu ödemesi halinde esasen borcu olmadığı halde ödeme yapmış sayılır.
- İstirdat davası, 1 yıllık hak düşürücü süreye tabidir. Hak düşürücü süre, mahkemece kendiliğinden gözetilir. Bu süre borç olmayan paranın, icra dairesine tamamen ödendiği günden itibaren başlar. Dolayısı ile dava bu süre içerisinde açılmalıdır.
Menfi Tespit Davasının İstirdat Davasına Dönüşmesi
Borçlu, icra takibinden önce veya takip sırasında borçlu bulunmadığını ispat için menfi tespit davası açabilir. İcra takibinden önce açılan menfi tespit davasına bakan mahkeme, talep üzerine alacağın %15 ‘inden aşağı olmamak üzere gösterilecek teminat mukabilinde, icra takibinin durdurulması hakkında ihtiyati tedbir kararı verebilir. İcra takibinden sonra açılan menfi tespit davasında ihtiyati tedbir yolu ile takibin durdurulmasına karar verilemez. Ancak, borçlu gecikmeden doğan zararları karşılamak ve alacağın %15 ‘inden aşağı olmamak üzere göstereceği teminat karşılığında, mahkemeden ihtiyati tedbir yolu ile icra veznesindeki paranın alacaklıya verilmemesini isteyebilir. Nitekim borçlu menfi tespit davası açmış olsa dahi, menfi tespit davası sonuçlanmadan önce borcun ödenmesi üzerine, menfi tespit davasına istirdat davası olarak devam edilebilir.İstirdat Davası Neden Açılır?
İstirdat davasının açılmasında amaç, davayı açacak olan borçlunun ödeme emrine itiraz etmemesi, veya itiraz edip de itirazının kaldırılmış olması nedeni ile aleyhine kesinleşen icra takibi dolayısı ile, cebri icra tehdidi altında ödemek zorunda kaldığı ve fakat gerçekte borçlu olmadığı paranın kendisine geri verilmesini sağlamaktır. B u anlamda istirdat davası açma hakkı ile esasen borçlu olmadığı bir parayı sırf evine veya iş yerine icra gelir korkusu ile ödemiş olan kimseler hukuki anlamda koruma altına alınmıştır.İstirdat Davası Nasıl Açılır?
İstirdat davası davacı, yani borçlu olmadığı halde cebri icra tehdidi altında ödeme yapan kişi tarafından görevli ve yetkili mahkeme nezdinde sunulacak bir dava ile açılabilir. Menfi tespit ve istirdat davaları, takibi yapan icra dairesinin bulunduğu yer mahkemesinde açılabileceği gibi, davalının yerleşim yeri mahkemesinde de açılabilir. Davacı istirdat davasında yalnız paranın verilmesi lazım gelmediğini ispata mecburdur. Yani ödediği parayı ödemekle yükümlü olmadığı ispat etmek yükü borçlu üzerindedir. Bu husus hakkında detaylı bilgi almak ve dava işlemleriniz için büromuz davalar departmanı ile iletişime geçmeniz tavsiye olunur.İstirdat Davası Ne Zaman Açılır?
İstirdat davası, 1 yıllık hak düşürücü süreye tabidir. Hak düşürücü süreye tabi olması nedeni ile süre mahkemece re’sen gözetilir. Bu süre borç olmayan paranın, icra dairesine tamamen ödendiği günden itibaren başlamaktadır. Dolayısı ile dava bu süre içerisinde açılmalıdır.Zamanaşımına Uğradığı Halde Borcumu Ödedim İstirdat Davası Açabilirmiyim?
Zaman aşımına uğramış olan bir borcun ödenmesi söz konusu olmuş ise kural olarak zaman aşımına uğrasa dahi borç ödenmiş ise geri alınamaz. Zira zaman aşımı borçlu tarafından alacaklıya karşı ileri sürülmesi gereken bir defiyi ifade etmektedir. Şayet borcun zaman aşımına uğradığı fark edilmeksizin ödeme yapılmış ise borçlu tarafından ödenen paranın geri verilmesi için istirdat davası açılamaz.İstirdat Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme
İstirdat davası bakımından görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemeleridir. İstirdat davasında yetkili mahkeme ise, davalının yerleşim yeri mahkemesi veya icra takibinin yapıldığı yer mahkemesidir.İstirdat Davasının Sonuçları
İstirdat davasında davacı davayı kazanır ise, sadece alacaklıya icra takibi ile ödenen parayı değil, aynı zamanda ödemek zorunda kaldığı icra harç ve giderlerini de davalı alacaklı taraftan almak hakkına sahiptir. Ayrıca istirdat sonucunda davacı lehine verilecek olan mahkeme hükmünde, yargılama giderlerine ve vekalet ücretine de davalı aleyhine hükmedilir. Yani davayı kaybeden taraf bu ücretleri ödemekle yükümlü olur. Şayet davacı, istirdat davasını kaybederse davalı alacaklıya davaya ilişkin yargılama giderlerini ödemekle yükümlü olacaktır.İstirdat Davasını Kaybedersem, Tazminat Öder miyim?
Yukarıda açıklanan her iki ihtimalde de (davacının davayı kaybetmesi veya davalının davayı kaybetmesi ihtimallerinde) davayı kaybeden taraf, menfi tespit davasında olduğu gibi asgari %40 tazminat ödemeye mahkum edilmez. Zira davayı kaybeden tarafın asgari %40 tazminata mahkum edilmesi sadece menfi tespit davasın bakımından söz konusudur. İcra Hukukundan Doğan Dava ve İşlemlerinizle İlgili Hukuki Destek Almak İçin Büromuz İcra Hukuku Departmanı İle İletişime Geçmeniz Tavsiye Olunur.HUKUKİ SÖZLÜK İlam : Mahkeme kararı Hak düşürücü süre : Hakimin re’sen ele aldığı süredir. Kanunda yazılan hak düşürücü olduğu belirtilen sürelere uyulmaması halinde talep reddolunur ve talep hakkı düşer. Vade : Borcun muaccel olacağı, ödenmesi gereken tarihi ifade eder. Yerleşim yeri : İkametgah adresinizi ifade etmektedir.
