İzale-i Şuyu (Ortaklığın Giderilmesi) Davası
Mülkiyetin birden fazla kişi tarafından elde tutulması paylı mülkiyetle veya kanunda belirtilen hallerde olmak kaydıyla elbirliğiyle mülkiyet şeklinde olması gerekmektedir. Elbirliğiyle mülkiyette paylı mülkiyetten farklı olarak pay sahipliği değil tüm mal üzerinde ortaklık söz konusudur. Ortaklar bütün mala göre sorumlu olurken paylı mülkiyette böyle bir durum söz konusu değildir. Elbirliğiyle mülkiyeti gündelik yaşantımız içerisinde çoğunlukla mirasa dayalı olarak görmekteyiz.
Türk Medeni Kanunu 699. maddesinde ortaklığın giderilmesinde paylaşma biçimi düzenlenmiştir. ‘Paylaşma, malın aynen bölüşülmesi veya pazarlık ya da artırmayla satılarak bedelinin bölüşülmesi şeklinde gerçekleştirilir.’ Yani ortaklık iki şekilde giderilmiş olabilir;
- Satış ile ortaklığın giderilmesi
- Malın aynen bölüşülmesi ile ortaklığın giderilmesi
Böylelikle paydaşlık son bulur. Ortaklığın son bulması konusunda anlaşmazlık olduğu takdirde ortaklığın giderilmesi davası diğer adıyla izale-i şuyu davası açılabilir.
Davanın açılması ortaklıktan tamamen vazgeçilmek istendiği anlamına gelmektedir. Ortaklığın giderilmesi davası ile ortaklık giderilmiş ve son bulmuş olur. Ortaklığın giderilmesi (izale-i şuyu) davasına örnek olarak aileden miras kalan bir ev üzerinde ortak mülkiyete sahip paydaşlar ki genelde paydaşlar, kardeşlerdir. Bu kardeşler arasında evin bölünemez olması durumundan kaynaklanan ve bölüşme konusunda anlaşamadıkları için dava yoluna başvurulur.
Ortaklığın Giderilmesi (İzale-i Şuyu) Davası Hangi Durumlarda Açılabilir?
Ortaklığın giderilmesi (izale-i şuyu) mahkeme kararıyla ile ya da tüm paydaşların oybirliği ile yapacağı sözleşme yolu ile olur. Ortaklığın giderilmesi için paydaşların anlaşamaması halinde başvurulacak yöntem taşınmazlar, taşınırlar ve para alacakları için ortaklığın giderilmesi davası açılmasıdır. Ortaklığın giderilmesi (izale-i şuyu) davası genellikle gayrimenkulden kaynaklanan uyuşmazlıklarda açılmaktadır. Ortaklığın giderilmesi (izale-i şuyu) davası açabilmesinin temel şartı gayrimenkulun tapusunun bulunmasıdır. Taşınmaz şayet bölünemez ise açık artırıma gidilecektir.
Ortaklığın giderilmesi veya eski adıyla İzale-i Şuyu davasında ortak olan kimseler konu olan malın paylarına kendileri bölünme hususunda karar veremeyecektir.
Mahkeme elbirliğiye malik olan kimselerin talepleri ile satış işlemi sonucunda paydaşlar arasında hisseleri oranında bölüşmelerinden sorumlu olacaktır. Genellikle elbirliği ile malik olan kimseler mahkeme ile yapılan satış nedeniyle taşınmazın daha düşük ücretle satılması dolayısıyla uzlaşma yoluna gitmektedirler.
Taraflar anlaştığı takdirde mahkeme buna uyarak kanaat getirecektir.
Tarafların yani elbirliği ile malik olan kimselerin hepsinin izale-i şuyu davasında bulunması gerekir. Ortaklığın bir kısmı için izale-i şuyu davası açılamaz. Ancak ortaklığın tamamının son bulması için dava açılabilir.
İzale-i Şuyu Davasını Kimler Açabilir?
İzale-i şuyu davasını elbirliğiyle malik konumunda olan ortaklardan birinin diğer ortaklara karşı açması gerekir. Ortak olmayan kişiler ortaklığın giderilmesi davasında davalı olamaz.
İzale-i Şuyu Davasında Ortakların Önalım Hakkı
Ortaklığın
giderilmesine konu olan mal üzerinde paylı mülkiyet bulunması halinde paydaşlardan
her biri kendi payı üzerinde tasarruf hakkına yani hak ve borçlara sahiptir. Bu
payını satışı halinde diğer paydaşların kanundan kaynaklanan önalım hakkı
mevcuttur.
İzale-i Şuyu Davasında Zamanaşımı Süresi
İzale-i şuyu davalarında ortaklığın giderilmesi davasında zamanaşımı bulunmamaktadır.
Ortaklığın Giderilmesi (İzale-i Şuyu) Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme
İzale-i şuyudavasında görevli mahkeme Sulh Hukuk Mahkemesidir. Taşınmaz mallarla ilgili ortaklığın giderilmesi davalarında taşınmazın bulunduğu yer mahkemesi yetkili olacaktır.
