Tanık Nedir?
Tanık bir olaya şahit olan ve/veya bir olayla ilgisi bilgisi bulunan kişiye ifade etmektedir. Bir davada, dava konusu olaylar hakkında bilgisi bulunan veya dava konusu olaylar şahit olan yani gören, duyan kişi veya kişiler davanın tarafları bakımından tanık olarak gösterilebilirler. Bu anlamda tanık göstermek isteyen taraf, hangi olayla ilgili ve kimleri tanık gösterdiğini içeren ayrıca tanık gösterilen kimselerin isim , soy isim ve adreslerinden de oluşan bir tanık listesini usule uygun şekilde mahkemeye sunmak suretiyle tanık gösterebilir. Ancak bilinmelidir ki mahkemeler gerek hukuk yargılamalarında gerekse ceza yargılamalarında tanık ve/veya tanıkların beyanları ile bağlı değildirler ve bu anlamda tanıkların beyanlarını dava sonucunda verecekleri hükme esas alamayabilirler. Fakat uygulamada özel hukukta bilhassa İş davaları bakımından tanık beyanları gerekli şartları taşımaları ve olayla doğrudan ilişkili olup samimi olmaları durumunda büyük oranda dikkate alınmaktadır. Yine ceza hukuku bağlamında görülecek davalar bakımından da suç teşkil eden olayla ilişkin görgü şahitleri ve bilgi sahibi tanıkların beyanlar olayın aydınlatılması bakımından uygulamada oldukça elzemdir.Tanıklığın İzne Bağlı Olduğu Haller Nelerdir?
Kamu görevlileri, görevlerinden ayrılmış olsalar bile, görevleri gereğince sır olarak saklamak zorunda oldukları hususlar hakkında, sırrın ait olduğu resmî makamın yazılı izni olmadıkça asla tanık olarak dinlenemezler. Bu izin, milletvekilleri hakkında Türkiye Büyük Millet Meclisi, Bakanlar Kurulu üyeleri hakkında Cumhurbaşkanı ve diğerleri hakkında bağlı oldukları bakan veya kuruluşun amiri tarafından verilir. Ancak bilinmelidir ki tanıklık kamu yararına aykırı bulunmadıkça izin verilmesinden kaçınılamaz. Bu izin, mahkeme kararı üzerine yazı ile istenir ve izin verilince tanık davet edilerek yine mahkemece dinlenir.Mahkemenin Tanıklık Çağrısın Uyulmazsa Ne Olur?
Kanunda gösterilen hükümler saklı kalmak üzere, tanıklık için çağrılan herkes gelmek zorundadır. Usulüne uygun olarak çağrıldığı hâlde mazeret bildirmeksizin gelmeyen tanık mahkeme tarafından zorla getirtilir, ayrıca tanık hakkında gelmemesinin sebep olduğu giderlere ve 500 Türk Lirasına kadar disiplin para cezasına hükmolunur. Bu anlamda zorla getirtilen tanık, daha önceden gelmemesini haklı gösterecek sebepleri sonradan Mahkemeye bildirirse, aleyhine hükmedilen giderler ve disiplin para cezası kaldırılır.Tanıklıktan Çekinme Nedir?
Kanunda açıkça belirtilmiş olan hâllerde, tanık olarak çağrılmış bulunan kimse, tanıklık yapmaktan çekinebilme hakkına sahiptir. Kişisel nedenlerle tanıklıktan çekinme sebeplerinin varlığı hâlinde, hâkim tanık olarak çağrılmış kimsenin çekinme hakkı bulunduğunu önceden hatırlatmak zorundadır. Tanıklıktan çekilme; kişisel nedenlerle tanıklıktan çekinme, sır nedeniyle tanıklıktan çekilme ve menfaat nedeniyle tanıklıktan çekilme olarak üç nedene istinaden ayrıma tabi tutulmuştur.Kişisel Nedenler Tanıklıktan Kimler Çekilebilir?
Kişisel nedenlerle tanıklıktan çekinme; aşağıdaki kimseler için söz konusu olur. Bu anlamda tanıklık edilecek davada;- İki taraftan birinin nişanlısı,
- Evlilik bağı ortadan kalkmış olsa dahi iki taraftan birinin eşi,
- Kendisi veya eşinin altsoy veya üstsoyu.,
- Taraflardan biri ile arasında evlatlık bağı bulunanlar,
- Üçüncü derece de dâhil olmak üzere kan veya kendisini oluşturan evlilik bağı ortadan kalkmış olsa dahi kayın hısımları,
- Koruyucu aile ve onların çocukları ile koruma altına alınan çocuk
Sır Nedeniyle Tanıklıktan Kimler Çekilebilir?
Sır nedeniyle tanıklıktan çekinme tanıklık edilecek davada; kanun gereği sır olarak korunması gereken bilgiler hakkında tanıklığına başvurulacak kimseler, bu hususlar hakkında tanıklıktan çekinebilirler. Ancak, 19/3/1969 tarihli ve 1136 sayılı Avukatlık Kanunu hükmü saklı kalmak üzere sır sahibi tarafından sırrın açıklanmasına izin verildiği takdirde, bu kimseler tanıklıktan çekinemezler.Menfaat Nedeniyle Tanıklıktan Çekilme Nedir?
Menfaat ihlali tehlikesi nedeniyle tanıklıktan çekinme aşağıdaki kimseler için söz konusu olur. Bu anlamda tanıklık edilecek davada;- Tanığın beyanı kendisine veya eşine, üst soyuna yani anne ve babasına, çocuklarına ve yukarıda kişisel nedenlerden dolayı tanıklıktan çekilme hakkına sahip olanlar bölümünde kalem kalem yazılan diğer kimselerden birine doğrudan doğruya maddi bir zarar verecekse tanıklıktan çekilme hakkını haizdir.
Tanığın Yemini Nedir?
Tanık dinlenmeye başlanmadan önce hakim tarafından, yapacağı işin önemi konusunda aydınlatılır. Bu anlamda tanık dinlenmeye başlamadan önce duruşmada doğruyu söyleyeceği hususunda usule uygun yemin eder. Bu hususa tanığın yemini denilmektedir. Fakat dinlendiği sırada onbeş yaşını bitirmemiş olanlar ile yeminin niteliğini ve önemini kavrayamayacak derecede ayırt etme gücüne sahip olmayanlar bu kapsam da değildir. Yani kendilerine yemin teklif olunmaz.Yalan Yere Tanıklık Etmenin Cezası Nedir?
Hâkim, tanığın tanıklığı esnasında yalan söylediği veya menfaat temin ederek tanıklık ettiği hakkında yeterli delil veya emare elde ederse bir tutanak düzenler ve bu tutanağı derhâl Cumhuriyet başsavcılığına gönderir. Hâkim, tanığın ve suçta ortakları varsa onların tutuklanmasına da karar verebilir ve kovuşturma yapılmak üzere yalan yere veya menfaat sağlamak maksadı ile tanıklık eden kişileri derhal Cumhuriyet başsavcılığına sevk eder.Hukuki Sözlük Tanık: Bir olayla ilgili bilgisi bulunan yada görgü şahidi olan kişidir. Yalan: Bilerek ve isteyerek gerçeğe aykırı beyanlarda bulunmak manasına gelir.
