Ticari İş Nedir?
Bir işin ticari iş olarak nitelendirilmesi o işe uygulanacak kanun hükümleri bakımından önem arz etmektedir. Zira ticari işlere uygulanacak hükümler, ticari hayatın gerekleri göz önüne alınmak suretiyle adi işlere uygulanacak hükümlerden farklı esaslara tabi kılınmıştır. Örneğin bir kişi tacir olmasa dahi bir poliçe yada bono düzenlediğinde bu iş ticari işlerden sayılır. Zira kambiyo senetleri olan çek, bono, poliçe Türk Ticaret Kanununda hüküm altına alındıklarından dolayı ticari işlerdendir.Ticari İşlerde Faiz Nedir?
Borçlar Kanunu uyarınca kural olarak, ticari olmayan ödünç sözleşmesinde taraflarca kararlaştırılmamış ise anapara faizi istenemez. Fakat ticari nitelikteki ödünç sözleşmesinde taraflarca kararlaştırılmamış olsa dahi faiz istenmesi mümkündür. Ticari işlerde faiz, adi işlerden farklı şekilde düzenlenmiştir. Nitekim tacir olan veya olmayan bir kişiye, ticari işletmesiyle ilgili bir iş veya hizmet görmüş olan tacir, verdiği avanslar ve yaptığı giderler için, ödeme tarihinden itibaren faize hak kazanacaktır. Bu anlamda ticari işlerde faiz,- Taraflar arasında kararlaştırılmamış olsa dahi istenebilir.
- Ticari işlerde ödenecek faizde, faiz oranı serbestçe kararlaştırılabilir.
- Ticari işlerde ödenecek faizde, bileşik faiz uygulanabilir.
Faiz Nedir?
Faiz, konusu para olan borçlarda alacaklıya, parasından mahrum kaldığı süre için sağlanan semereyi yani parayı ifade etmektedir. Faiz kural olarak para borçları için söz konusu olmaktadır. Fakat para borcunun söz konusu olduğu her halde borçlunun faiz ödemesi gerekmemektedir. Bu anlamda taraflar arasındaki sözleşmede borcun belirlenen tarihte veya süre içerisinde ödenmemesi halinde, faiz ödeneceği kararlaştırılabileceği gibi bir kanun hükmü ile de borçlu faiz ödemekle yükümlü kılınabilir. Faiz alacağı, hukuki anlamda asıl alacağa bağlı olan bir feri alacak niteliğindedir. Dolayısı ile faiz alacağı asıl alacağın muteberliğine bağlıdır. Asıl alacağın hükümsüzlüğüne karar verilmesi durumunda asıl alacağa bağlı olan faiz alacakları da hükümsüz hale gelir.Temerrüt Faizi Nedir?
Borcunu zamanında ödemeyen borçluya daha yüksek bir faiz oranının tatbik edilmesini ifade etmektedir. Temerrüt faizinin, bu anlamda borçluların daima kötü niyetli olduğu ve kasten borcunu ödemediği varsayımına karine olarak dayandırıldığı söylenebilir. Temerrüt faizi yükümlüsü olmak için borçlunun kusurlu olup olmadığı araştırılmamaktadır. Bu anlamda alacaklının temerrüt faizine hak kazanmak için zararını kanıtlaması gerekmediği gibi, borçlu da kusursuzluğunu ispat ederek, faizden kurtulamayacaktır.Faiz Türleri Nelerdir?
Faiz türleri; anapara faizi, temerrüt faizi, akdi ve iradi faizden ibarettir.Anapara Faizi
Borcun vadesine kadar alacaklının, parasından mahrum kaldığı sürenin faiz cinsinden karşılığı olarak ödenmektedir.Kanuni Faiz
Kanuni faiz, kanun koyucu tarafından öngörülen faizi ifade etmektedir. Bu hususa örnek olarak ticari işlerde faiz düzenlemesi verilebilir.Akdi Faiz
Akdi faiz, sözleşmede belirlenen faizdir. Bu anlamda aksi faiz, tarafların sözleşme ile borcun belirlenen sürede yani vadesinde ödenmemesi durumunda, borçlu tarafından alacaklıya ödenecek olan faizi ifade etmektedir.Temerrüt Faizi
Borcunu zamanında ödemeyen borçluya daha yüksek bir faiz oranının tatbik edilmesini ifade etmektedir.Ticari İşlerde Uygulanacak Faiz Oranı Nedir?
Ticari işlerde ödenecek olan faiz oranlar, kanunda öngörülen ve sözleşme ile kararlaştırılan faiz oranları şeklinde ikiye ayrılmaktadır.Ticari İşlerde Uygulanacak Anapara Faizi Oranı
Ticari işlerde taraflar emredici hükümlere aykırı olmadıkça ve özellikle özel hukukun genel prensiplerinden olan dürüstlük kuralı çerçevesinde faiz oranını diledikleri gibi kararlaştırma hakkına sahiptirler. Dolayısı ile ticari işlerde ödenecek ana para faizini yukarıdaki esaslara uymak kaydı ile sözleşmede taraflar diledikleri gibi belirleyebilirler. Ticari işlerde anapara faiz oranı hususunda taraflar arasında bir anlaşma yoksa kanuni faiz oranı uygulanacaktır. Bu anlamda kanuni faiz oranı yıllık % 9’dur. Fakat yabancı para borçlarında sözleşmede daha yüksek anapara faizi oranı kararlaştırılmamış ise devlet bankalarının o yabancı para ile açılmış bir yıl vadeli mevduat hesabına ödediği en yüksek faiz oranı esas alınarak uygulanacaktır.Ticari İşlerde Uygulanacak Temerrüt Faizi Oranı
Ticari bir işte taraflar, temerrüt faiz oranını serbestçe kararlaştırabileceklerdir. Şayet taraflar anapara faiz oranını belirlemiş ancak, temerrüt faiz oranını belirlememişler ise sözleşmede belirlenen anapara faiz oranı, 3095 sayılı Kanunun 1’inci maddesinin birinci fıkrasında öngörülen orandan (% 9) daha fazla ise temerrüt faiz oranı, anapara faiz oranından daha az olamayacaktır. Taraflar anapara faiz oranını belirlemiş ancak, temerrüt faiz oranını belirlememişler ise sözleşmede belirlenen anapara faiz oranı, % 9 ‘dan daha fazla ise temerrüt faiz oranı, anapara faiz oranından daha az olamaz. Ticari işlerde taraflar aralarında temerrüt faiz oranını kararlaştırmamış iseler yıllık % 9 oranında temerrüt faizi isteyebilirler. Ancak bilinmelidir ki ticari işlerde bir önceki yılın yani 31 Aralık günü Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın kısa vadeli avanslar için uygulanan faiz oranından da temerrüt faizi istenebilir. Nitekim yabancı para borçlarında sözleşmede daha yüksek temerrüt faizi oranı kararlaştırılmamışsa devlet bankalarının o yabancı para ile açılmış bir yıl vadeli mevduat hesabına ödediği en yüksek faiz uygulanabilir.Bileşik Faiz Hangi Hallerde Uygulanır?
Faizin belli devreler sonunda anaparaya eklenmesi suretiyle yeniden oluşan meblağa faiz yürütülmesi, bileşik faiz olarak adlandırılır. Bu anlamda bileşik faiz, mevcut olan faize yeni bir faiz yürütülmesi anlamına gelmektedir. Bu anlamda adi işlerde bileşik faiz uygulanması, Türk Borçlar Kanunu uyarınca yasaktır. Ticari işler bakımından uygulanacak bileşik faiz de Türk Ticaret Kanunu uyarınca hüküm altına alınmıştır. Bu anlamda Türk Ticaret Kanununda sadece üç istisnai halde bileşik faizin uygulanabileceği kabul edilmiştir. Söz konusu istisnai haller aşağıda sıralanmıştır.- Üç aydan aşağı olmamak üzere cari hesaplarda, taraflar tacir ise faize faiz yürütülmesi mümkündür.
- Üç aydan aşağı olmamak üzere her iki taraf bakımından ticari iş niteliğini haiz olan ödünç sözleşmelerinde taraflar tacir ise faize faiz yürütülebilir.
- Kambiyo senetlerinde müracaat hakkının kullanılması sebebiyle ödeme yapan müracaat borçlusu, kendinden önce gelen kişilere rücu ederken ödediği faizlere tekrar faiz isteyebilir.
HUKUKİ SÖZLÜK İcrai: Uygulama kabiliyeti olan anlamına gelir. Basit Faiz : Hem anapara faizinde hem de temerrüt faizinde sadece anaparaya faiz işletilmesini ifade eder. Anapara Faiz Oranı : Alacaklının borcun vadesine kadar parasından mahrum kalması karşılığında ödenen faizdir.
