GENEL AÇIKLAMA
Uyuşturucu ve uyarıcı madde imal ve ticareti suçu kanunda “kamu sağlığına karşı suçlar” başlığı altında düzenlenmiştir. Dolaysıyla bu suçlar kamu sağlığını tehdit eden suçlarla mücadele amacıyla TCK’ ya konulmuştur. Yasa koyucu aşağıda da alıntılayacağımız kanun maddesinden de anlaşılacağı üzere uyuşturucu ve uyarıcı maddeleri imalinden başlanarak dağıtımına ,satışına,kanun dışı yollarla insanların eline geçinceye kadarki bütün aşamaları yasaklamıştır. Aşağıda kanun maddesini belirttikten sonra konuyla ilgili merak edilen sorulara geçeceğiz. Ancak suçun işlenme yoğunluğu sebebiyle daha çok maddenin üçüncü fıkrası üzerinde duracağımızı da belirtmek isteriz.
BU SUÇ KANUNDA NASIL DÜZENLENMİŞTİR?
TCK 188. Madesine göre düzenleme şu şekildedir:
(1) Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak imal, ithal veya ihraç eden kişi, (Değişik ibare: 6545 – 18.6.2014 / m.66) “yirmi yıldan otuz yıla kadar” hapis ve yirmibin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.
(2) Uyuşturucu veya uyarıcı madde ihracı fiilinin diğer ülke açısından ithal olarak nitelendirilmesi dolayısıyla bu ülkede yapılan yargılama sonucunda hükmolunan cezanın infaz edilen kısmı, Türkiye’de uyuşturucu veya uyarıcı madde ihracı dolayısıyla yapılacak yargılama sonucunda hükmolunan cezadan mahsup edilir.
(3) Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak ülke içinde satan, satışa arz eden, başkalarına veren, (Ek ibare: 5377 – 29.6.2005 / m.22) “sevk eden,” nakleden, depolayan, satın alan, kabul eden, bulunduran kişi, (Değişik ibare: 6545 – 18.6.2014 / m.66) “on yıldan az olmamak üzere” hapis ve yirmibin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır. (Ek cümle : 6545 – 18.6.2014 / m.66) “Ancak, uyuşturucu veya uyarıcı madde verilen veya satılan kişinin çocuk olması hâlinde, veren veya satan kişiye verilecek hapis cezası on beş yıldan az olamaz.”
(4) Uyuşturucu (Ek ibare: 5377 – 29.6.2005 / m.22) “veya uyarıcı” maddenin eroin, kokain, morfin veya bazmorfin olması halinde, yukarıdaki fıkralara göre verilecek ceza yarı oranında artırılır.
(5) (Değişik : 6545 – 18.6.2014 / m.66) Yukarıdaki fıkralarda gösterilen suçların, üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi hâlinde verilecek ceza yarı oranında, suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde verilecek ceza bir kat artırılır.
(6) Üretimi resmi makamların iznine veya satışı yetkili tabip tarafından düzenlenen reçeteye bağlı olan ve uyuşturucu veya uyarıcı madde etkisi doğuran her türlü madde açısından da yukarıdaki fıkralar hükümleri uygulanır. (Ek cümle: 5377 – 29.6.2005 / m.22) “Ancak, verilecek ceza yarısına kadar indirilebilir.”
(7) Uyuşturucu veya uyarıcı etki doğurmamakla birlikte, uyuşturucu veya uyarıcı madde üretiminde kullanılan ve ithal veya imali resmi makamların iznine bağlı olan maddeyi ülkeye ithal eden, imal eden, satan, satın alan, (Ek ibare: 5377 – 29.6.2005 / m.22) “sevk eden,” nakleden, depolayan veya ihraç eden kişi, (Değişik ibare: 6545 – 18.6.2014 / m.66) “sekiz” yıldan az olmamak üzere hapis ve yirmibin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.
(8) Bu maddede tanımlanan suçların tabip, diş tabibi, eczacı, kimyager, veteriner, sağlık memuru, laborant, ebe, hemşire, diş teknisyeni, hastabakıcı, sağlık hizmeti veren, kimyacılıkla veya ecza ticareti ile iştigal eden kişi tarafından işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.
UYUŞTURUCU VE UYARICI MADDELER NELERDİR?
Uyuşturucu madde genellikle uyuşturucu etkisi bulunan ve kişide alışkanlık yaratan maddeleri ifade eder, bunlara narkotik madde denir.Ceza kanununda uyuşturucu ve uyarıcı maddeler tanımlanmamıştır. Ayrıca bunların kanunda teker teker gösterilmesi yoluna da gidilmemiştir. Bu nedenle uyuşturucu ve uyarıcı etki yapan ve kişilerde bağımlılık meydana getiren bütün maddelerin bu suçun konusunu oluşturacağı söylenebilir. Örnek vermek gerekirse :eroin,kokain ,morfin ,afyon ,esrar,ectasy,captagon…
188/3 ‘TE DÜZENLENEN UYUŞTURUCU MADDE TİCARETİ SUÇUNUN CEZASI NEDİR?
Madde metninde sadece satmak fiili yaptırıma bağlanmamıştır. Bunun yanında satışa arz etmek ,başkalarına vermek ,sevk etmek ,nakletmek ,depolamak,satın almak, bulundurmak fiileri suç olarak kabul edilmiştir. Bütün bu fiillerin cezası olarak on yıldan az olmamak üzere hapis cezası ve yirmi bin güne kadar adli para cezası öngörülmüştür.
ÜCRET ALMADAN HATIR İÇİN BAŞKALARINA ESRAR VERMEK SUÇ MU ?
Bir kimsenin kendisine ait uyuşturucu ve uyarıcı maddeleri devretmesi maddede suç olarak tanımlanmıştır. Ve bunu da ücret mukabilinde yapılıp yapılmaması herhangi bir ayrıma tabi tutulmamıştır. Dolaysıyla failin bu maddeleri hangi amaçla verdiği önemli değildir. Örneğin hatır için ,dostluk duygusuyla,acıma duygusuyla ya da dolandırmak için vermiş olması fark etmez. Ayrıca suça konu maddeyi alanın bunu kullanmak için almış olması da verenin durumunu değiştirmez.
ŞAHSIN İÇİNDE UYUŞTURUCU MADDE OLDUĞUNU BİLMEDEN EMANET ALDIĞI BİR EŞYAYLA YAKALANMASI SUÇ MU?
Hayır. Burada önemli olan failin suç konusu maddenin uyuşturucu madde olduğunu bilmesi ve bunun bilincinde olarak bu fiili isteyerek yapmasıdır. Emanet alan içinde uyuşturucu madde olduğunu bilmeden hareket etmişse bu yanılmasından hukuken faydalanır ve cezaya çarptırılmaz.
UYUŞTURUCU MADDEYİ KULLANIM DIŞI BİR AMAÇLA EMANET ALAN VE YAKALANAN SUÇ İŞLEMİŞ OLUR MU?
Bir kimsenin kendisine veya başkasına ait uyuşturucu maddeyi bulundurması üçüncü fıkra kapsamında suçtur.Bunun hatır için emanet olarak alınmış olması failin durumunu değiştirmez. Bunun için ücret alınıp alınmaması fark etmez.
UYUŞTURUCU TİCARETİ SUÇUNDA DAHA FAZLA CEZAYI GEREKTİREN HALLER NELERDİR?
Uyuşturucu ticaretinde kanun cezanın arttırılması için nitelikli haller öngörmüştür. Bunlar kanunun 3,5 ve 8. maddelerinde belirtilen hallerdir.
Maddenin üçüncü fıkrasına göre uyuşturucu madde satılan veya verilen kişinin çocuk olması halinde veren ve satan kişinin cezasının 15 yıldan az olamayacağı öngörülmüştür.
Maddenin dördüncü fıkrasında ise uyuşturucu maddenin bazı türlerinde yine cezanın arttırılması öngörülmüştür. Buna göre uyuşturucu ve uyarıcı maddelerin eroin,kokain,morfin ve bazmorfin olması halinde verilecek cezanın yarı oranında arttırılacağı öngörülmüştür. Görüldüğü gibi kanun bazı uyuşturucu maddelerde bir ayrıma gitmiş ve bunları nitelikli hal saymıştır.
Yine maddenin 5. Fıkrasında suçun bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde de cezanın arttırılması öngörülmüştür. Buna göre bu suçları suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde verilecek ceza yarı oranında arttırılacaktır. Bu nitelikli halin kabul edilmesinin nedeni bir suçun örgütlü olarak işlenmesinin suç işlenmesini kolaylaştırması ,buna karşın suçla mücadeleyi ise zorlaştırmasıdır. Burada belirtmek gerekir ki suçun bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde fail hem örgüt suçundan cezalandırılacak hem de uyuşturucu madde ticareti suçundan verilecek cezası yarı oranında arttırılacaktır.
Cezayı arttıran diğer bir sebep ise maddenin 8.fıkrasında belirtilmiştir. Buna göre suçun sağlık mesleğinde çalışanlar(maddede belirtilen kişiler) tarafından işlenmesi halinde yine verilecek ceza yarı oranında arttırılacaktır.
UYUŞTRUCU MADDE TİCARETİ İLE KULLANMAK AMACIYLA UYUŞTURUCU MADDE BULUNDURMAK SUÇLARI ARASINDAKİ FARK NEDİR?
Kullanmak için uyuşturucu madde satın almak ,kabul etmek veya bulundurmak suçu TCK 191. Maddede düzenlenmiştir ve 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası öngörülmüştür. Madde 191’ in ikinci fıkrasına göre bu suçları işleyenler için kamu davasının açılmasının 5 yıl süreyle ertelenmesi öngörülmüştür. Ancak burada üzerinde durulması gereken husus failin fiilinin hangi suç tipine uygun olduğudur. Özellikle uyuşturucu ticareti suçunun açık net bir şekilde ortada olmadığı durumlarda failin fiilinin hangi suç tipine uygun olduğunu ayırt etmek her zaman kolay olmamaktadır. Örneğin evinde 100 gram esrar yakalanan bir kişi hangi suçtan yargılanacaktır? Kullanmak amacıyla bulundurmak suçu mu yoksa uyuşturucu ticareti suçu mu?
Fiilin uyuşturucu madde ticareti mi yoksa kullanmak amacıyla uyuşturucu madde bulundurmak suçunu mu oluşturduğu hususları Yargıtay içtihatlarınca belirlenmiş ve bazı kriterler ortaya konulmuştur.
UYUŞTURUCU MADDE TİCARETİ İLE KULLANMAK AMACIYLA UYUŞTURUCU MADDE BULUNDURMAK SUÇLARI ARASINDAKİ FARK İÇİN YARGITAY KRİTERLERİ NELERDİR?
Yargıtay Hukuk Genek Kurulu kararlarına ve diğer Yargıtay içtihatlarına göre;
1-Bunlardan ilki failin bulundurduğu uyuşturucu maddeyi başkasına satma ,devir veya tedarik etmek hususlarında herhangi bir davranış içine girip girmediğidir. Örneğin failin satarken yakalanması gibi.
2- ikinci kriter uyuşturucu maddenin bulundurulduğu yer ve bulunduruluş biçimdir. Yargıtay kriterlerine göre uyuşturucu maddeyi kişisel kullanım için (kullanmak amacıyla uyuşturucu madde bulundurmak TCK 191) uyuşturucu madde bulunduran kimse bunu her zaman kolaylıkla erişebileceği bir yerde, örneğin genelde evinde veya işyerinde bulundurur. Buna karşın uyuşturucunun ev veya işyerine uzakta çıkarılıp alınması güç ve zaman gerektiren depo,mağara samanlık gibi bir yere gizlemesi kullanma dışında bir amaçla bulundurulduğunu gösterir.
3-üçüncü kriter de bulundurulan uyuşturucu maddenin çeşitliliğidir. Uyuşturucu madde kullanan kimse genelde bir veya benzer etki gösteren iki değişik uyuşturucu maddeyi bulundurur. Bu nedenle değişik nitelikte ve farklı etkileri olan misal olarak eroin,kokain,esrar ve amfetamin tabletlerini birlikte bulunduran birisinin bunları satmak amacıyla bulundurduğu kabul edilebilir.
UYUŞTURUCU MADDENİN ÇOK SAYIDA HAZIRLANMIŞ KÜÇÜK PAKETÇİKLER HALİNDE BULUNMASI UYUŞTURUCU TİCARETİNE DELALET EDER Mİ?
Yargıtay kararlarına göre uyuşturucunun çok sayıda özenli olarak hazırlanmış küçük paketçikler halinde olması,her paketçiğin içine hassas biçimde yapılan tartım sonucu aynı miktarda uyuşturucu madde konulmuş olması ,uyuşturucu maddenin ele geçirildiği yerde veya yakınında ,hassas terazi ve paketlemede kullanılan ambalaj malzemelerine rastlanmış olması ,kullanım amacı dışında bulundurulduğu hususunda önemli bir delildir.
UYUŞTURUCU MADDEDE KİŞİSEL KULLANIM SINIRI NEDİR?
Yargıtay içtihatlarına göre en önemli kriterlerden biri bulundurulan uyuşturucu maddenin miktarıdır. Kişisel kullanım için gereken miktarın üstünde uyuşturucu madde bulunması halinde uyuşturucu madde ticareti suçu oluşmuş olacaktır. Aksi takdirde kullanmak amacıyla uyuşturucu madde bulundurma suçu oluşur.( TCK madde 191)Yargıtay kararlarına göre kişisel kullanım kabul edilecek miktar ,kişinin fiziksel ve ruhsal yapısı ile uyuşturucu veya uyarıcı maddenin niteliğine,cinsine ve kalitesine göre değişiklik göstermektedir. Ancak esrar kullanımından örnek verecek olursak ,esrar kullananların her defasında 1-1,5 gram olmak üzere günde 3 kere esrar tüketebildikleri belirtilmektedir. Esrar kullanım alışkanlığı olanların bunları göz önüne alarak ,birkaç aylık ihtiyaçlarını karşılayacak miktarda esrar maddesini ihtiyaten yanlarında veya ulaşabilecekleri bir yerde bulundurabildikleri kabul edilebilen bir husustur. Yargıtay genel kurulu bir kararında 345,510 gramlık esrar maddesini yıllık kullanım sınırları içinde sayılmış ve fail uyuşturucu madde ticareti değil kullanmak amacıyla uyuşturucu madde bulundurmak maddesi dahilinde değerlendirilmiştir.
BU SUÇUN FAİLLERİ HANGİ MAHKEMEDE YARGILANIR?
Uyuşturucu ve uyarıcı madde imal ve ticareti suçunu işleyenler ağır ceza mahkemesinde yargılanırlar.
