Ceza Muhakemesi Kanunu’ nda Arama Kararı Nedir?
Arama kararı, Ceza Muhakemesi Kanunu 116. Maddesi hükmünde düzenlenmiştir. Bu anlamda arama kararı yakalanabileceği veya suç delillerinin elde edilebileceği hususunda makul şüphe olması halinde şüphelinin veya sanığın üstünün, eşyasının, konutunun, iş yerinin veya ona ait diğer yerlerin aranmasını ifade etmektedir. Dolayısıyla şüphelinin veya sanığın yakalanabilmesi veya suç delillerinin elde edilebilmesi amacıyla, diğer bir kişinin de üstü, eşyası, konutu, iş yeri veya ona ait diğer yerler aranabilir. Arama kararı kural olarak hakim tarafından verilmelidir. Fakat gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısının veya Cumhuriyet savcısına ulaşılamadığı hallerde, kolluk amirinin yazılı emri ile kolluk görevlileri arama yapabilirler. Ancak kolluk amirinin yazılı emri ile yapılan aramalarda aramaya ilişkin sonuçlar Cumhuriyet Başsavcılığına derhal bildirilmelidir.Arama Çeşitleri Nelerdir?
Arama çeşitleri Türk Ceza Muhakemesi Kanunu uyarınca düzenlenen arama kararları gözetilerek aşağıdaki şekilde sıralanabilir.Kişi Üzerinde Yapılan Arama Nedir?
Yakalanabileceği veya suç delillerinin elde edilebileceği hususunda makul şüphe varsa; şüphelinin veya sanığın üstü, aranabilir.Konutta Arama Nedir?
Konutta arama yapılması mümkündür. Fakat özellikli yani gecikmesinde sakınca bulunan haller istisna olmak üzere kural olarak konutta gece araması yapılamaz.Eşyada Arama Nedir?
Aramanın konusu ile ilgili olarak eşyada arama yapılması da mümkündür. Eşyada yapılacak aramada eşyanın zilyedi hazır bulunabilir.İş yerinde Arama Nedir?
İş yerinde arama yapılması mümkündür. Fakat özellikli yani gecikmesinde sakınca bulunan haller istisna olmak üzere kural olarak iş yeri ve benzeri kapalı alanlarda gece araması yapılamaz.Bilgisayarlar ve Bilgisayar Programlarında Yapılan Arama Nedir?
Bir suç dolayısıyla yapılan soruşturmada, başka surette delil elde etme imkanı şayet yoksa bu halde, Cumhuriyet savcısının istemi üzerine şüphelinin kullandığı bilgisayar ve bilgisayar programları ile bilgisayar kütüklerinde arama yapılmasına, bilgisayar kayıtlarından kopya çıkarılmasına ve bu kayıtların çözülerek metin hâline getirilmesine karar verilebilir. Anılan karar hakim tarafından verilmelidir.Avukat Bürolarında Yapılan Arama Nedir?
Avukat büroları ancak mahkeme kararı ile ve kararda belirtilen olayla ilgili olarak Cumhuriyet savcısının denetiminde aranabilir. Baro başkanı veya onu temsil eden bir avukat aramada hazır bulundurulur.Arama Kararı Vermeye Yetkili Merci Hangisidir?
Arama kararı kural olarak Hakim tarafından verilmelidir. Fakat gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısının veya Cumhuriyet savcısına ulaşılamadığı hallerde, kolluk amirinin yazılı emri ile kolluk görevlileri arama yapabilirler. Ancak kolluk amirinin yazılı emri ile yapılan aramalarda aramaya ilişkin sonuçlar Cumhuriyet Başsavcılığına derhal bildirilmelidir. Arama, esnasında yapılan işlemlere ilişkin bir tutanak tutulur. Arama tutanağına işlemi yapanların açık kimlikleri yazılır. Hakim tarafından verilecek olan arama karar veya emrinde aşağıdaki hususlar açıkça gösterilmelidir.- Aramanın nedenini oluşturan fiil,
- Aranılacak kişi, aramanın yapılacağı konut veya diğer yerin adresi ya da eşya,
- Karar veya emrin geçerli olacağı zaman süresi,
Gece Vakti Arama Yapmak Mümkün müdür?
Arama kararı kural olarak işin gereğine uygun düşen her saatte yapılabilir. Fakat konutta, iş yerinde veya diğer kapalı yerlerde gece vaktinde arama yapılamaz. Bu husus kanun hükmü ile sabittir. Fakat suçüstü veya gecikmesinde sakınca bulunan haller ile yakalanmış veya gözaltına alınmış olup da firar eden kişi veya tutuklu ve/veya hükümlünün tekrar yakalanması amacıyla yapılan aramalarda, gece arama yapılmaması kuralı gözetilmez. Dolayısı ile bu gibi durumlarda gece de arama yapılması mümkündür.Aramada Hazır Bulunabilecek Kimseler Kimlerdir?
Kural olarak aranacak yerlerin sahibi veya eşyanın zilyedi yani eşya kendisinde bulunan kişi aramada hazır bulunabilme hakkını haizdir. Şayet kendisi bulunmazsa temsilcisi veya ayırt etme gücüne sahip akrabalarından biri veya kendisiyle birlikte oturmakta olan bir kişi veya komşusu hazır bulundurulmalıdır. Nitekim şüphelinin veya sanığın yakalanabilmesi veya suç delillerinin elde edilebilmesi amacıyla, diğer bir kişinin de üstü, eşyası, konutu, iş yeri veya ona ait diğer yerler aranabilir. Bu doğrultuda yapılan bir aramada kural olarak zilyede yada şayet o bulunmazsa yerine çağrılacak kişiye, aramaya başlamadan önce aramanın amacı hakkında bilgi verilmelidir. Aramada varsa avukatınızın bulunması da mümkündür. Avukatınız siz olmasanız dahi aramanın yapılacağı yerde hazır bulunabilir. Hatta kişinin avukatının aramada hazır bulunmasına engelde olunamaz. Bu husus kanun hükmü ile sabittir.Avukat Bürolarında Arama Yapılabilir mi? Nasıl Yapılır?
Avukat bürolarının da aranması mümkündür. Ancak avukat büroları ancak mahkeme kararı ile ve kararda belirtilen olayla ilgili olarak Cumhuriyet savcısının denetiminde aranabilir. Baro başkanı veya onu temsil eden bir avukat aramada hazır bulundurulur. Avukat bürosunda yapılan arama sonucu el konulmasına karar verilen şeyler bakımından bürosunda arama yapılan avukat, baro başkanı veya onu temsil eden avukat, bunların avukat ile müvekkili arasındaki mesleki ilişkiye ait olduğunu öne sürerek karşı koyduğunda, bu şey ayrı bir zarf veya paket içerisine konularak hazır bulunanlarca mühürlenir ve bu konuda gerekli kararı vermesi, soruşturma evresinde sulh ceza hâkiminden, kovuşturma evresinde hâkim veya mahkemeden istenir. Yetkili hakim el konulan şeyin avukatla müvekkili arasındaki mesleki ilişkiye ait olduğunu saptadığında, el konulan şey derhal avukata iade edilecektir ve yapılan işlemi belirten tutanaklar da ortadan kaldırılacaktır. Bu anlamda mahkeme kararını 24 saat içinde vermelidir. Postada el koyma durumunda, bürosunda arama yapılan avukat veya baro başkanı veya onu temsil eden avukatın karşı koyması üzerine yukarıda detaylı açıklanan prosedür birebir uygulanır.Aramadan Sonra Yapılacak İşlemler Nelerdir?
Aramanın sonunda hakkında arama işlemi uygulanan kimseye istemi üzerine aramanın kanuna uygun olarak yapıldığını ve aramaya şayet esas alındı ise soruşturma veya kovuşturma konusu fiilin niteliğini belirten bir belge ve yine kişinin istemi üzerine el konulan veya koruma altına alınan eşyanın listesini içeren bir defter ve eğer şüpheyi haklı kılan bir şey elde edilmemiş ise bunu belirten bir belge verilmektedir. Bu anlamda aramanın hukuka uygun olarak yapılıp yapılmadığının tespiti ve şayet kanuna aykırı arama yapıldığı yönünde bir iddianız mevcutsa yukarıda açıkladığımız belgeleri talep etmenizi tavsiye ederiz. İşbu belgelerde, hakkında arama işlemi uygulanan kimsenin, el konulan eşyanın mülkiyetine ilişkin görüş ve iddialarına da yer verilmektedir. Örneğin eşyanın size değiş üçüncü bir kişiye ait olduğu yönündeki iddianıza bu tutanakta yer verilmektedir. Ayrıca koruma altına alınan veya el konulan eşyanın arama sonrasında tam bir defteri yapılır ve bu eşya resmi mühürle mühürlenir veya bir işaret konulur. Bu defter de daha sonraki talep ve iddialarınız bakımından mahkemece değerlendirilecektir.Aramada İstenen Eşyayı Vermeyen Kişiler Hakkında Ne Yapılır?
Bir suça ilişkin olarak ispat aracı olarak yararlı görülen ya da eşya veya kazanç müsaderesinin konusunu oluşturan mal varlığı değerleri, muhafaza altına alınabilir. Yanında bulunduran kişinin rızasıyla teslim etmediği bu tür eşyaya el konulabilmesi mümkündür. Bu anlamda bu tür eşyaları veya diğer mal varlığı değerlerini yanında bulunduran kişi, istem üzerine bu şeyi göstermek ve teslim etmekle yükümlüdür. Kişinin göstermekten veya vermekten kaçınması halinde bu şeyin zilyedi hakkında disiplin hapsi uygulanabilir. Ancak, şeyi vermekten kaçınan şüpheli veya sanık ise bu hüküm uygulanmayacaktır.Postada El Koyma Nedir? Nasıl Yapılır?
Suçun delillerini oluşturduğundan şüphe edilen ve gerçeğin ortaya çıkarılması için soruşturma ve kovuşturmada adliyenin eli altında olması zorunlu sayılıp, posta hizmeti veren her türlü resmi veya özel kuruluşta bulunan gönderilere, hakimin veya gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde Cumhuriyet savcısının kararı ile el konulması mümkündür. Hakim kararının veya Cumhuriyet savcısının emrinin kendilerine bildirilmesi üzerine el koyma işlemini yerine getiren kolluk memurları, posta hizmeti veren her türlü resmi veya özel kuruluşta bulunan gönderilerin içinde bulunduğu zarfları veya paketleri açamazlar. El konulan gönderiler, ilgili posta görevlilerinin huzuru ile mühür altına alınıp derhal el koyma kararını veya emrini veren hâkim veya Cumhuriyet savcısına teslim edilir. Soruşturma ve kovuşturmanın amacına zarar vermek olasılığı bulunmadıkça, alınmış tedbirler ilgililere bildirilmelidir. Ayrıca açılmamasına veya açılıp da içeriği bakımından adliyenin eli altında tutulmasına gerek bulunmadığına karar verilen gönderiler, hemen ilgililerine teslim olunmalıdır.HUKUKİ SÖZLÜK Şüpheli: Soruşturma evresinde, suç şüphesi altında bulunan kişiyi ifade etmektedir. Sanık: Kovuşturmanın başlamasından itibaren hükmün kesinleşmesine kadar, suç şüphesi altında bulunan kişiyi ifade etmektedir. Müdafi: Şüpheli veya sanığın ceza muhakemesinde savunmasını yapan avukatı, Vekil: Katılan, suçtan zarar gören veya malen sorumlu kişiyi ceza muhakemesinde temsil eden avukatı ifade etmektedir. Soruşturma: Kanuna göre yetkili mercilerce suç şüphesinin öğrenilmesinden iddianamenin kabulüne kadar geçen evreyi ifade etmektedir. Kovuşturma: İddianamenin kabulüyle başlayıp, hükmün kesinleşmesine kadar geçen evreyi, İfade alma: Şüphelinin kolluk görevlileri veya Cumhuriyet savcısı tarafından soruşturma konusu suçla ilgili olarak dinlenmesini ifade etmektedir. Sorgu: Şüpheli veya sanığın hâkim veya mahkeme tarafından soruşturma veya kovuşturma konusu suçla ilgili olarak dinlenmesini ifade etmektedir.
