İş Akdinin İşçi ve İşveren Tarafından Feshi

İş Sözleşmesinin Feshi Nedir?

İş sözleşmesi, her iki tarafa borç yükleyen bir sözleşme niteliğini haizdir. Dolayısı ile işçi ve işveren arasında yapılan ve her iki tarafa karşılıklı yükümlülükler yükleyen bu sözleşmenin, sona erdirilmesi de yine her iki tarafından sözleşmenin sona ermesi hususunda mutabık kalmaları ile yada bir tarafında diğer tarafa sözleşmeyi sona erdirdiğine dair iradesini ulaştırması ile yani fesih ile mümkün olur.

İş sözleşmenin İşçi Tarafından Feshi

İş sözleşmesi, kanunda sayılı hallerde belirli süreli olarak, diğer haller bakımından belirsiz süreli iş sözleşmesi şeklinde yapılmaktadır. Belirli süreli bir iş sözleşmesi esasen sözleşmeden belirlenen sürenin dolması ile birlikte iş akdinin feshi maksadıyla yapılmaktadır. Ancak kanunda sayılı bazı hallerde belirli süreli iş sözleşmesinin uzatılması da mümkün olmaktadır. İş sözleşmesinin feshi kural olarak geçerli bir sebebe istinaden yapılmalıdır. Sözleşme süresi belirli olsun veya olmasın işçi, kanunda yazılı olan ve aşağıda açıklanacak olan bazı hallerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir.

İşçinin İş Sözleşmesini Haklı Sebeple Fesih Hakkı

• Sağlık Sebepleri Dolayısı İle Fesih
• İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa,
• İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan  buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa,
• Ahlak ve İyiniyet Kurallarına Uymayan Haller Dolayısı ile Fesih
• İşveren iş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri hakkında   yanlış vasıflar veya şartlar göstermek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermek veya sözler söylemek suretiyle işçiyi yanıltırsa,

• İşveren işçinin veya ailesi üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söyler, davranışlarda bulunursa veya işçiye cinsel tacizde bulunursa,

• İşveren işçiye veya ailesi üyelerinden birine karşı sataşmada bulunur veya gözdağı verirse, yahut işçiyi veya ailesi üyelerinden birini kanuna karşı davranışa özendirir, kışkırtır, sürükler, yahut işçiye ve ailesi üyelerinden birine karşı hapsi gerektiren bir suç işlerse yahut işçi hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ağır isnad veya ithamlarda bulunursa,

• İşçinin diğer bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından işyerinde cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemler alınmazsa,

• İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse,
• Ücretin parça başına veya iş tutarı üzerinden ödenmesi kararlaştırılıp da işveren tarafından işçiye yapabileceği sayı ve tutardan az iş verildiği hallerde, aradaki ücret farkı zaman esasına göre ödenerek işçinin eksik aldığı ücret karşılanmazsa, yahut çalışma şartları  uygulanmaz ise, işçi iş sözleşmesini fesih edebilir.
• Zorlayıcı Sebepler Nedeniyle Fesih
• İşçinin çalıştığı iş yerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebeplerin vuku bulması halinde işçi bu sebebe istinaden iş sözleşmesini fesih edebilir.

Maaşlarımızı hiç zamanında alamıyoruz. Bu haklı fesih sebebi midir?

Evet, maaşlarınızı zamanında alamamanız iş sözleşmesiniz fesih etmeniz bakımından haklı bir nedendir. İşçinin maaşı yani ücreti kural olarak en geç ayda bir ödenir. İş sözleşmeleri veya toplu iş sözleşmeleri ile ödeme süresi bir haftaya kadar indirilebilir. İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse, işçi bu nedene istinaden iş sözleşmesini feshedebilir. Ayrıca ücreti ödeme gününden itibaren yirmi gün içinde mücbir bir neden dışında ödenmeyen işçi, iş görme borcunu yerine getirmekten kaçınabilir. Bu nedenle kişisel kararlarına dayanarak iş görme borcunu yerine getirmemeleri sayısal olarak toplu bir nitelik kazansa dahi grev olarak nitelendirilemez. Gününde ödenmeyen ücretler için mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı uygulanır. Bu işçilerin bu nedenle iş akitleri çalışmadıkları için feshedilemez ve yerine yeni işçi alınamaz, bu işler başkalarına yaptırılamaz.

Sağlık problemlerim işe devam etmeme engel oluyor. Bu haklı fesih sebebi midir?

Evet, yapmakta olduğunuz iş sağlığınız açısından sakıncalı ise bu durum iş sözleşmesini fesih etmeniz bakımından haklı bir neden teşkil edecektir. Zira iş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması ve işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli bir durum söz olursa, işçi iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir. İşçi, sürekli olarak yakından ve doğrudan  buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçinin bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulması halinde de fesih hakkını kullanabilir.

İşverenin Ücret, İş Tanımı, İşyeri Ve Benzeri İşe İlişkin Esaslı Konularda İşçiyi Kandırması

İşveren iş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri hakkında   yanlış vasıflar veya şartlar göstermek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermek veya sözler söylemek suretiyle işçiyi yanıltırsa işçi bu nedene istinaden iş sözleşmesini, sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir. Örneğin işveren, işçiden iş görüşmesinde söylediklerinden çok daha farklı işleri yapmasını bekliyorsa yani işin tanımı konusunda işçiyi yanıltmışsa işçi sözleşmeyi feshedebilir.

İşverenin Hakaret Etmesi

Hakaret; bir kimseye, kişilik ve onurunu zedeleyici nitelikte sözler sarf edilmesi anlamına gelir. İşveren işçinin veya işçinin aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söylerse yani hakaret ederse işçi, iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir. Ayrıca hakarete uğrası dolayısı ile kişilik haklarına  saldırıda bulunulan bir işçinin manevi tazminat isteme hakkı saklıdır.

İşverenin Tehdit Etmesi

Tehtid; korkutmak ve kandırmak suretiyle bir kimseyi birşeyi yapmak veya yapmamak zorunda bırak anlamına gelir. İşveren işçiye veya ailesi üyelerinden birine karşı sataşmada bulunur veya gözdağı verirse yani tehtid ederse, işçi iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir.

İşverenin Çalışanı Suça Tahrik ve Teşvik Etmesi

Bir kimseyi suça tahrik eden ve teşvik eden kimsede o suç dolayısı ile cezalandırılır. Ceza hukuku bağlamında böyle bir kişiye azmettiren denilmektedir. İşveren işçiyi veya işçinin  aile üyelerinden birini kanuna karşı davranışa özendirir, kışkırtır, sürükler, yahut işçiye ve ailesi üyelerinden birine karşı hapsi gerektiren bir suç işlerse işçi, iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir.</

Çalışanın İş yerinde Cinsel Tacize Uğraması

İşveren, İşçiye cinsel tacizde bulunursa yada işçinin diğer bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından işyerinde cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemleri almazsa ,işçi iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir.

İş sözleşmenin İşveren Tarafından Feshi

İş sözleşmesinin işveren tarafından fesih edilebilmesi için geçerli bir nedene ihtiyaç vardır. Süresi belirli olsun veya olmasın işveren, aşağıda yazılı hallerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir.

• İşçinin kendi kastından veya derli toplu olmayan yaşayışından yahut içkiye düşkünlüğünden doğacak bir hastalığa veya sakatlığa uğraması halinde, bu sebeple doğacak devamsızlığın ardı ardına üç iş günü veya bir ayda beş iş gününden fazla sürmesi,
• İşçinin tutulduğu hastalığın tedavi edilemeyecek nitelikte olduğu ve iş yerinde çalışmasında sakınca bulunduğunun Sağlık Kurulunca saptanması durumunda,
• İş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri için gerekli vasıflar veya şartlar kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu ileri sürerek, yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler veya sözler söyleyerek işçinin işvereni yanıltması,
• İşçinin, işveren yahut bunların aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarfetmesi veya davranışlarda bulunması, yahut işveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnadlarda bulunması,
• İşçinin işverenin başka bir işçisine cinsel tacizde bulunması örneğin işçi çalışma arkadaşlarından birine ahlak ve adaba uymayan bir teklifte bulunursa işveren iş sözleşmesini bu haklı nedene istinaden fesih edebilir.
• İşçinin işverene yahut onun ailesi üyelerinden birine yahut işverenin başka işçisine sataşması, ahlak ve adaba aykırı davranışlarda bulunması,
• İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması,
• İşçinin, işyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi,
• İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü, yahut bir ayda üç işgünü işine devam etmemesi,
• İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi,
• İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması,
• İşçiyi işyerinde bir haftadan fazla süre ile çalışmaktan alıkoyan zorlayıcı bir sebebin ortaya çıkması halinde örneğin işçinin gözaltına alınması ve tutuklanması gibi durumlarda iş sözleşmenin fesih edilmesi mümkündür.

İşe İade Davası Nedir?

İş sözleşmesi bir sebep gösterilmeksizin veya geçersiz bir sebebe istinaden fesih edilen işçi, İş Mahkemeleri nezdinde açacağı bir dava ile işe iadesini talep edebilir. İşe iade davası iş güvencesini sağlayan bir davadır. İş güvencesi kapsamında çalışan bir işçi, iş sözleşmesinin geçersiz bir nedene dayanılarak feshedildiği kanaatinde ise İş Kanunu’nun 20. Maddesi hükümleri uyarınca, fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiası ile fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren  bir ay içerisinde iş mahkemesinde dava açabilir. Detaylı bilgi için işe iade davası nasıl açılır başlıklı yazımızı okumanızı tavsiye ederiz. Yukarıda detaylı bahsedilen hukuki meseleler dolayısı ile herhangi bir hak kaybına uğramamak ve olası bir mağduriyet yaşamanız için iş hukuku alanında çalışan bir avukattan hukuki yardım almanız  faydalı olacaktır. İş hukukundan doğan uyuşmazlıklar hakkında detaylı bilgi almak için dilerseniz Çelik Hukuk Bürosu ile iletişime geçebilirsiniz.

---

HUKUKİ SÖZLÜK Hak düşürücü süre: Mahkemeler tarafından resen dikkate alınır ve aşılması halinde talep resen reddolunur. Kıdem: İş yerinde çalışma süresi Altişveren: Bir işte veya bir işin bölüm veya eklentilerinde işverenden iş alan ve kendi adına sigortalı çalıştıran üçüncü kişiye aracı denir. Ancak, uygulama ve doktrinde asıl işverenle olan ilişkiyi belirginleştirmek amacıyla yasanın “aracı” olarak adlandırdığı kişiye “alt işveren” adı verilmektedir.