Görevi Kötüye Kullanma Suçu Nedir?
Bir kamu görevlisinin, görevinin gereklerine aykırı hareket etmek suretiyle, kişilerin mağduriyetine veya kamunun zararına neden olması ya da kişilere haksız bir menfaat sağlaması durumunda görevi kötüye kullanma suçu vuku bulacaktır. Bu anlamda görevi kötüye kullanma suçu bakımından, olağan şartlarda basiretli bir kamu görevlisinin davranış biçimi gözetilecektir.Görevi Kötüye Kullanma Suçu ve Fail
Görevi kötüye kullanma suçu niteliği itibariyle özgü suçlar kategorisinde yer almaktadır. Bu anlamda anılan suçun faili herkes olamayacaktır. Zira görevi kötüye kullanma suçu faili bakımından özgü bir suçtur. Bu suçun faili ancak kötüye kullanılan veya ihmal edilmek suretiyle bir zarara sebep olunan görevle yükümlü olan kamu görevlisidir. Örneğin; kaçak vergileri denetime ilişkin görevini hukuka aykırı yapmak suretiyle vergi zıyaine sebep olan vergi müfettişi görevi kötüye kullanma suçunun failidir.Görevi Kötüye Kullanma Suçunda Manevi Unsur Nasıldır?
Manevi unsurdan kasıt kişinin suça konu fiilleri icra ederken hareket ettiği saik, suç işleme düşüncesi yani kastıdır. Kast ise kişinin suça konu fiillerin icrasını bilerek ve isteyerek gerçekleştirmesini ifade etmektedir. Görevi kötüye kullanma suçu manevi unsuru bakımından ancak kasten işlenebilen suçlardandır. Bu anlamda anılan suçu işleyen failin, suçun işlenmesi noktasında icrai niteliğe sahip hareketleri, suç işleme düşüncesi ve kararı ile bilerek ve isteyerek gerçekleştirmesi gerekir. Örneğin yanlışlıkla ve gözden kaçırmak suretiyle görev esnasında kamunun zararına bir hale sebep olunması manevi unsur gerçekleşmediğinden görevi kötüye kullanma suçu bağlamında değerlendirilemeyecektir. Fakat olağan şartlarda aynı görevi yapan basiretli bir kamu görevlisinin, görevin icrası sırasında göstermesi gereken dikkat ve özen gösterilmemek suretiyle bir zarara sebep olunmuş ise işbu halde görevi ihmal suçu bakımından değerlendirme yapılmalıdır. Nitekim suça konu hareketlerin de yalnızca fiili icrası suçu oluşturmayacaktır. Bu anlamda söz konusu fiiller neticesinde ya bir kişi ve/veya kişilerin mağduriyetine, ya kamunun zararına bir durum gerçekleşmiş olmalıdır veya kişi yada kişiler lehine haksız çıkar sağlanmış olmalıdır.Görevi Kötüye Kullanma Suçunun Cezası Nedir?
Görevinin gereklerine aykırı hareket etmek suretiyle, kişilerin mağduriyetine veya kamunun zararına neden olan ya da kişilere haksız bir menfaat sağlayan kamu görevlisi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.Görevi Kötüye Kullanma Suçunda Şikayet
Görevi kötüye kullanma suçu kural olarak şikayete tabi suçlardan değildir. Dolayısı ile anılan suç bakımından soruşturma ve kovuşturma yapılması için şikayet edilmesine gerek yoktur.Görevi Kötüye Kullanma Suçunda Zamanaşımı
Görevi kötüye kullanma suçu şikayete tabi suçlardan olmadığından dolayı olayın adli makamlara intikaliyle birlikte anılan suç bakımından soruşturma ve kovuşturma yapılacaktır. Nitekim görevi kötüye kullanma suçu da genel dava zaman aşımı süresi olan 8 yıllık dava zaman aşımı süresine tabidir. Dolayısıyla 8 yıl içerisinde anılan suç bakımından herhangi bir soruşturma veya kovuşturma işlemine başlanmamış olması durumunda suç zaman aşımına uğrayacaktır.Görevi İhmal Suçu Nedir?
Kanunda ayrıca suç olarak tanımlanan haller dışında, görevinin gereklerini yapmakta ihmal veya gecikme göstererek, kişilerin mağduriyetine veya kamunun zararına neden olan ya da kişilere haksız bir menfaat sağlayan kamu görevlisi, görevi ihmal suçunu işlemiş olur. Bu suçta görevin gerekleri değerlendirilirken, aynı görevi yapan basiretli bir kamu görevlisinin görevin icrası sırasında yapması ve yapmaması gerekenler gözetilir.Görevi İhmal Suçunun Cezası Nedir?
Görevinin gereklerini yapmakta ihmal veya gecikme göstererek, kişilerin mağduriyetine veya kamunun zararına neden olan ya da kişilere haksız bir menfaat sağlayan kamu görevlisi hakkında üç aydan bir yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.Göreve İlişkin Sırların Açıklanması Suçu Nedir?
Görevi nedeniyle kendisine verilen veya görevi nedeniyle bilgi edindiği ve gizli kalması gereken belgeleri, kararları ve emirleri ve diğer tebligatı açıklayan veya yayınlayan veya ne suretle olursa olsun başkalarının bilgi edinmesini kolaylaştıran kamu görevlisi göreve ilişkin sırların açıklanması suçunu işlemiş olacaktır. Kamu görevlisi sıfatı sona erdikten sonra, da anılan fiilleri işleyen kimseye görev esnasında anılan fiilleri işleyen kimse ile aynı ceza verilir.Göreve İlişkin Sırların Açıklanması Suçunun Cezası Nedir?
Göreve ilişkin sırları açıklayan kamu görevlisine bir yıldan dört yıla kadar hapis cezası verilir. Kamu görevlisi sıfatı sona erdikten sonra işlenen göreve ilişkin sırları açıklama suçu bakımından da hükmolunacak ceza aynıdır.Görevi Kötüye Kullanma Suçunda Görevli ve Yetkili Mahkeme Hangisidir?
Türk Ceza Muhakemesi Kanunu hükümleri uyarınca görevi kötüye kullanma suçu bakımından görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemeleridir. Anılan suç bakımından yetkili mahkeme ise suçun işlendiği yer mahkemesi olacaktır. Görevi kötüye kullanma suçu Türk Ceza Kanununda 257. Maddede düzenlenmiştir. Buna göre; “(1) Kanunda ayrıca suç olarak tanımlanan haller dışında, görevinin gereklerine aykırı hareket etmek suretiyle, kişilerin mağduriyetine veya kamunun zararına neden olan ya da kişilere haksız bir (DEĞİŞİK İBARE RGT: 19.12.2010 RG NO: 27790 KANUN NO: 6086/1) menfaat sağlayan kamu görevlisi, (DEĞİŞİK İBARE RGT: 19.12.2010 RG NO: 27790 KANUN NO: 6086/1) altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (2) Kanunda ayrıca suç olarak tanımlanan haller dışında, görevinin gereklerini yapmakta ihmal veya gecikme göstererek, kişilerin mağduriyetine veya kamunun zararına neden olan ya da kişilere haksız bir (DEĞİŞİK İBARE RGT: 19.12.2010 RG NO: 27790 KANUN NO: 6086/1) menfaat sağlayan kamu görevlisi, (DEĞİŞİK İBARE RGT: 19.12.2010 RG NO: 27790 KANUN NO: 6086/1) üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” Kanun maddesinden de anlaşılacağı üzere görevinin gereklerine aykırı hareket etmek ile görevinin gereklerini yapmakta ihmal veya gecikme gösteren kamu görevlisinin kişilerin mağduriyetine ,kamunun zararına ya da kişilere haksız bir menfaat sağlanmasına neden olursa cezalandırılacağı belirtilmiştir.Burada dikkat edilmesi gereken husus ,kanun koyucu bir cezalandırma şartı ortaya koymuştur. Failin cezalandırılabilmesi için kişi mağduriyeti,kamu zararı veya kişilere haksız menfaat sağlanmasının söz konusu olması gerekmektedir. SUÇUN UNSURLARI Burada iki ayrı suç tipinden bahsedilmiştir. Birinci fıkrada icrai hareketlerle görevi kötüye kullanma ,ikinci fıkrada ise ihmali hareketlerle görevi kötüye kullanma suçu düzenlenmiştir. Aşağıda bu suç tipleri üzerinde ayrı ayrı durarak beraberinde konuyu örneklerle zenginleştireceğiz. 1-KAMU GÖREVLİSİNİN GÖREVİNİN GEREKLERİNE AYKIRI HAREKET ETMEK SURETİYLE GÖREVİNİ KÖTÜYE KULLANMASI FİİLİ Birinci fıkrada düzenlenen husus kamu görevlisinin icrai hareketlerle görevinin gereklerine aykırı davranmasıdır. Burada failin hareketi görev alanına giren bir işe dair olmalıdır. Kamu görevlisinin kendi alanına girmeyen bir işte tasarrufta bulunması durumunda görevin kötüye kullanılmasında değil “kamu görevinin usulsüz olarak üstlenilmesi” suçundan bahsedilir. Diğer bir ifadeyle,görevi kötüye kullanma ,kamu görevlisinin görevini kanun,idari düzenlemeler veya talimatların öngördüğü usul ve esaslardan farklı surette yapmasıdır. Yasanın verdiği görevi,yasaya aykırı olarak yapan kimsenin fiili ,görevi kötüye kullanma suçunu oluşturur. Örneğin ; kanuni yetkisini aşan kamu görevlisi görevi kötüye kullanma suçunu işlemiştir. Misal olarak mesai saati içinde muayene ücreti isteyen ve ücret verilmediği için yazdığı reçeteyi yırtan doktor , Kanunun aradığı şekil şartlarına uymayan icra memurunun haciz sırasında kapı kırması, Takdir yetkisini gayesi dışında kullanan ve kanuni ön şartlara aykırı hareket eden zabıt katibinin dava ile alakası olmayan bir kişiye davetiye çıkarması, kamu görevinin kötüye kullanılması suçunu oluşturur. Kamu görevlisinin bu fiilleri ,şayet ceza yasasında düzenlenen diğer bir maddeyle ayrı bir suç tipi sayılıp cezalandırılıyorsa, TCK 257 değil de o madde kapsamına girer GÖREVİ KÖTÜYE KULLANMA SEBEBİYE KİŞİLERİN MAĞDUR OLMASI,KAMUNUN ZARAR UĞRAMASI VEYA KİŞİLERE HAKSIZ BİR MENFAAT SAĞLANMASI GEREKİR. Görevin gereklerine aykırı davranış kişilerin mağduriyetine yol açmışsa ,fiil cezalandırılır. Buradaki mağduriyet sadece ekonomik zararı ifade etmez. Mağduriyet kavramı daha geniş bir anlama sahiptir. Bireyin sosyal,siyasi,medeni her türlü haklarının ihlali sonucunu doğuran fiiller bu kapsamda sayılmıştır. Görevin gereklerine aykırı hareket edilmesi sonucunda kamunun zarara uğraması fiili de ceza için aranan diğer bir şarttır. Ancak burada zarar somut bir zarar olmalıdır. Kamu görevlisinin görevinin gereklerine aykırı hareket etmesi sonucunda sadak yükümlü ihlal edilmiş olur ve bir kamusal zarar ortaya çıkar. Madde gerekçesinde verilen örneğe göre “orman alanında veya kamu arazisinin işgaliyle yapılan işyeri ve konutlara su,doğalgaz,telefon ve yol gibi altyapı hizmetleri götürülmesi “ durumunda kamu arazisinin işgalini kolaylaştırdığı ve teşvik edici olduğu için kamusal zarar olarak nitelendirilmiştir. Kamu zararına örnek olarak Yargıtay bir kararında “köy muhtarı sanığın köy gelir ve giderlerini düzgün bir şekilde deftere kaydetmediği,borçları zamanında ödemeyerek ,gecikme faizine yol açarak kamu idaresini zarara uğratması” nı kamu zararı olarak tayin etmiştir. Fiilin cezalandırılması için aranan diğer bir koşul ,failin görevinin gereklerine aykırı hareket etmesi nedeniyle kişilere haksız bir menfaat sağlanmış olmasıdır. Madde gerekçesinde verilen örneklere göre; kişi kamusal bir finans kaynağından yararlanması için gereken şatları taşımadığı halde yararlandırılmış olabilir. Bir imar planı uygulamasında belli bir parsel üzerinde plan tekniğine veya imar planına aykırı olarak yapılaşmaya imkan sağlanmış olabilir. Bu gibi durumlarda görevi kötüye kullanma suçu oluşmuş olur. Burada kişilere sağlanan menfaat kavramı geniş düşünülmeli ve görevin gereklerine aykırı hareket edilmesi sebebiyle kişilere ekonomik olarak ölçülemeyen bir menfaatin sağlanması halinde de bu suçun oluşmuş olacağı bilinmelidir. 2-KAMU GÖREVLİSİNİN GÖREVİNİ YAPMAKTA İHMAL VEYA GECİKME GÖSTERMESİ Maddenin ikinci fıkrasında kamu görevlisinin görevini yapmada ihmali davranışını cezalandırmaktadır. Sçun bu şeklinin gerçekleşebilmesi için kamu görevlisinin yapmakla yükümlü olduğu görevine giren bir işi ihmal etmesine veya geciktirmesine bağlıdır. Yargıtay bir kararında avukatın haczedilen taşınmaz için gerekli satış işlemlerine girişmemek şeklinde gerçekleşen ihmali davranışını görevi kötüye kullanma kapsamında değerlendirmiştir. İhmal yapmamak ,savsamak anlamına gelir. Kanunun veya diğer bir hukuk kaynağının emrettiği işleri veya amirin yasaya uygun olarak emrettiği bir fiili kamu görevlisinin bilerek ve isteyerek yapmaması ihmaldir. Örneğin devlet hastanesinde çalışan doktorun hastayı muayene etmemesi gibi. Gecikme ise kamu görevlisinin işini geç yapması yani yapılması gereken zaman geçtikten sonra yapmasıdır. GÖREVİ KÖTÜYE KULLANMADA TEŞEBBÜS Bu suç tipi objektif cezalandırılabilme şartı taşır ve bu şartlar gerçekleşmezse fail cezalandırılmaz. Bu tip suçlarda teşebbüs mümkün değildir. Burada kilerin mağduriyetine ,kamunun zararına ya da kişilere haksız menfaat sağlanması cezalandırılabilme şartıdır ve ancak bu şartlar oluştuğu anda suç tamamlanmış sayılır. SUÇUN FAİLİ VE MANEVİ UNSURU Görevi kötüye kullanma suçunun faili yalnız kamu görevlisidir.kamu görevlisi kavramı memur kavramına göre daha geniş bir kavramdır. Örneğin avukat,bir davada tanık ve bilirkişiler yaptıkları işin kamu hizmeti olmasından dolayı kamu görevlisi kabul edilirler. Bütün bu kişiler memur olmadıkları halde görevi yapmamaları veya ihmal etmeleri durumunda görevi kötüye kullanma suçunu işlemiş olabilirler. Ayrıca kamu görevlisi failin kanun veya idari düzenlemeden dolayı bir görevi olmalı ve bu görevinde yetkili olmalıdır. Bir kimse kamu görevlisi olmakla birlikte görevi ve yetkisi dahilinde olmayan bir işte fiil başka bir suçu oluşturabilse bile görevi kötüye kullanma suçunu oluşturmaz. Bu suç kasten işlenebilen suçlardandır. Yani kamu görevlisinin görevlerinin gereklerine aykırı hareket ettiğini bilmesi ve istemesi suçun oluşması için yeterlidir. KAMU GÖREVİNİN KÖTÜYE KULLANILMASI SUÇU ŞİKAYETE BAĞLI MIDIR? Bu suç tipinin soruşturulması ve kovuşturulması şikayete tabi değildir. GÖREVİ KÖTÜYE KULLANMA SUÇUNUN CEZASI Görevinin gereğine aykırı hareket eden(icrai) kamu görevlisi ,bu suretle kişilerin mağduriyetine,kamu zararına veya kişilerin haksız menfaat sağlamasına sebep olursa altı aydan iki yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır. Görevinin gereklerini yapmakta ihmal ve gecikme gösteren kamu görevlisi ise yine mağduriyet,zarar ve haksız kazancın oluşması durumunda üç aydan bir yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır.HUKUKİ SÖZLÜK Kast: Fiili yapmakta ki amaç,saik Şikayet: Müştekinin suçun cezalandırılması talebidir. Müşteki: Şikayet edene denir Şüpheli: Bir suçu işlediği yönünde emareler bulunan yahut bir suçu işlediği iddia olunan kişi Mağdur: Suçtan zarar gören Soruşturma makamı: Savcılık Kovuşturma makamı: Mahkemeler Adli makamlar: Polis ve jandarma teşkilatı
