İkinci el araç alırken taraflar çeşitli sorunlar yaşayabilmektedirler. İkinci el araç alırken satış aşamasında bir aksaklık fark edilebileceği gibi sonraki süreçte de araçtaki aksaklıklar meydana gelebilmektedirler. Hukukta ayıp olarak nitelendirilen bu durum aracın fiziksel özelliklerinde olabileceği gibi teknik özelliklerinde de fark edilebilmektedir.
Araç alırken aldığımız esnada ilk görünüşte fark edemeyeceğimiz ancak kullandıkça veya aracı inceletince ortaya çıkan anlaşmada yer almayan noksanlıklar yer alabilir. Araçtaki ayıbın sonradan alıcının kullanımı ile birlikte ortaya çıkması satıcının bilgisi içerisinde olabileceği gibi satıcının haberi olmadan da meydana gelebilir. Yine de satıcının haberinin olmaması sorumluluktan kurtulacağı anlamına gelmez.
İkinci el arabanın alınması esnasında araçta bulunan sıkıntının satıcı tarafından bilinmesi durumunda bu durum gizlenerek, üstü örtülerek anlaşma yapıldıysa satıcı burada dolandırıcı durumunda olur. Çünkü araçtaki noksanlığı bilerek ve isteyerek gizleyen satıcı, alıcının bu durumu fark etmesinin de önüne geçerek dolandırıcılık suçu işlenmiş olur. Bu durumda alıcı Türk Ceza Kanunu ilkelerine dayanarak haklarını koruyabileceği gibi anlaşmaya aykırılıktan dolayı şayet zarara uğradıysa bunu tazmin etme hakkı da bulunmaktadır.
Alıcının aracı almasıyla birlikte Türk Borçlar Kanununda belirtilen gözden geçirme yükümlülüğü süresi de başlayacaktır. Alıcı mümkün olan süreler içersinde ikinci el otomobilin kontrollerini yaparak veya servis aracılığıyla yaptırarak ayıp kontrolüyle sorumlu tutulmuştur.Şayet bunu yapmazsa aracı bu noksanlıkla kabul etmiş sayılır. İlk bakışta ortaya çıkabilecek noksanlıklar, kayıtlar, hasarlar vb faktörler tespit edilerek satıcıya vakit kaybetmeden seçimlik hakların kullanılması için talepte bulunması gerekmektedir. Ayıp hallerinin ikinci el aracı kullandıkça ortaya çıkabileceği durumlar da bulunmaktadır. Yani örnek verecek olursak araçtaki çizikler ilk anda inceleme ile görülebilecek durumlar arasında yer alabilecekken motorda yer alan bir hasar ilk bakışta görülemeyebilir. Bu durumla alıcı aracı kullanarak yüzleşebilir. Böyle durumlarda alıcı Türk Borçlar Kanununda yer alan yasal zamanaşımı süreleri içerisinde ayıp bildirimi yapmalıdır.
Satıcının araçta yer alan kusurları bilmemesi durumunda ayıbın fark edilme süresine göre durum değerlendirilecektir. İkinci el araçta yer alan noksanlık satıştan sonra iki yıl içerisinde fark edildi ise satıcıya derhal başvurarak seçimlik haklarını kullanabilir. Ancak belirtmekte fayda var ki her iki yıl içerisinde yer alan sorun değil alırken araçta yer alan noksanlıkların bulunması gerekir ve alıcının bu durumu kontrol süreleri içerisinde fark edememiş olması gerekmektedir.
Ayıp halinde alıcının kullanabileceği seçimlik haklar:
– Alıcı araçta yer alan kusurun ücretsiz olarak tamirini satıcıdan talep edebilecektir.
– Alıcının indirim talebidir. Araçta yer alan noksanlık derecesine göre taraflar arasında belirlenen tutarda bir indirim yapılması istenebilecektir. Örnek verecek olursak A model bir aracın hasar kaydında belirlenen bir olay olmadığı bildirildiği takdirde sonradan alıcı ilk inceleme sonucu geçmişte hasar kaydı bulunduğunu tespit etti ise araçta %10’luk bir indirim yapılması gerektiğini bildirir. Tarafların mutabakata vardığı hallerde bu şekilde bir ödeme planı belirlenebilir veya ücret tamamen ödendi ise satıcı aradaki farkı alıcıya iade edebilir.
– Alıcı mümkünse aracın değiştirilmesini isteyebilir. Satıcıda aynı araçtan veya muadil bir araç bulunmasını bildiği takdirde satıcı ile bu şekilde de bir yol izlenebilir. Galeriden araç alındı ise yetkili ile görüşülerek başka araçla değişim söz konusu olabilecektir.
– Son olarak alıcı sözleşmeden dönerek aracın iadesi ve verilen ücretin geri alınması yoluna da başvurabilecekti. Ayıplı olduğu anlaşıla araçta ücretin de geri verilmesiyle birlikte alıcı da aracın devri ile yükümlüdür.
Eğer iki yıldan sonra fark edilen bir ayıp olması halinde sadece satıcının kötü niyetle gizlediği bir durum varsa veya ağır ihmalinden kaynaklanan bir durum söz konusu ise iki yılın ardından satıcıya başvuruda bulunulabilecektir.
Ayıplı Aracın Galeriden Alınması Halinde Haklar:
Aracın şahıstan değil de galeriden alınmasında da aynı hükümler uygulanacaktır. Alıcı bu durumda da galericiye başvuruda bulunarak seçimlik haklarını kullanabilecektir. Galeriden alınan araçların ikinci el taraflarından alınmasında farklı olan özelliği de komisyondur. Galeriden alınan araçlarda galericilerin aldığı komisyon da ayıp halinin ortaya çıkmasıyla birlikte seçimlik haklara göre farklılık arz eder. Eğer seçimlik hak aracın değişimi veya onarımı şeklinde olursa komisyonla ilgili bir güncelleme yapılmayabilir. Ancak ücret iadesi veya aradaki farkın ödenmesi şeklinde bir anlaşma yapılması halinde komisyon payında da iade veya indirim söz konusu olabilecektir.
İkinci El Ayıplı Araç Alımında Yetkili ve Görevli Mahkemeler:
Ayıplı araç alımı durumunda seçimlik haklarını kullanamayan alıcılar, satıcının sorumluluğu ile ilgili durumlarda Asliye Hukuk Mahkemelerine başvuruda bulunulabilecektir. Ancak tekrar etmekte fayda var ki aracın hayatın olağan akışına göre kontrol edilmesi ve zamanaşımı sürelerine riayet edilerek bu hak ve menfaatlerin korunması yoluna gidilmesi gerekmektedir.
