Kamulaştırma Nedir?
Kamulaştırma, mal sahibinin istekli olup olmadığına bakılmaksızın, özel mülkiyet içerisinde bulunan bir taşınmaz malın, kamu malları arasında yer almasını sağlayan bir yoldur. Özetle kamulaştırma, malikin rızası olmaksızın devletin kamu yararına özel mülkiyeti sona erdirdiği bir işlemdir.Kamulaştırmasız El Atma Nedir?
İdare kimi durumlarda, kamulaştırma yoluna gitmeden yahut yasal bir dayanağı olmaksızın özel mülkiyette bulunan bir taşınmaza el atma yoluna başvurmaktadır.Bilinmelidir ki esasen idarenin bu davranışı hukuk dışı bir yoldur ve idarenin haksız fiili niteliğindedir ve bu duruma kamulaştırmasız el atma denir.Kamulaştırılan Malın Geri Alınması Hakkı Nedir?
Kamulaştırılan malın geri alınması hakkı, idarece usule uygun olarak kamulaştırılan bir malın kamulaştırma amacına ve/veya kamu yararına olacak herhangi bir amaca tahsis edilmemesi durumunda, malın maliki tarafından geri alınmasına ilişkin hakkı ifade etmektedir.Kamulaştırılan Malın Geri Alınması Hakkı Nasıl Kullanılır?
Kamulaştırma bedelinin kesinleşmesi tarihinden itibaren beş yıl içinde, kamulaştırmayı yapan idarece veya malın devir veya tahsisi yapılan idarece; kamulaştırma ve devir amacına uygun hiç bir işlem veya tesisat yapılmaz veya kamu yararına yönelik bir ihtiyaca tahsis edilmeyerek taşınmaz mal olduğu gibi bırakılırsa, mal sahibi veya mirasçıları kamulaştırma bedelini, bedeli aldıkları günden itibaren işleyecek kanuni faiziyle birlikte ödeyerek, taşınmaz malını geri almak hakkına sahiptirler. Doğmasından itibaren bir yıl içinde kullanılmayan geri alma hakkı düşerKamulaştırılan Mal Ne Kadar Süre İçerisinde Geri Alınabilir?
Kamulaştırılan mal geri almaya ilişkin şartları şayet taşıyor ise, geri almaya ilişkin hakkın, doğmasından itibaren bir yıl içerisinde kullanılması gerekmektedir. Zira doğmasından itibaren bir yıl içinde kullanılmayan geri alma hakkı düşer. Bu süre geçtikten sonra kamulaştırılan taşınmaz malda hakları bulunduğu iddiasıyla eski malikleri veya mirasçıları tarafından idareden herhangi bir sebeple hak, bedel veya tazminat talebinde bulunulamaz ve dava açılamaz. Aynı amacın gerçekleşmesi için birden fazla taşınmaz mal birlikte kamulaştırıldığı takdirde bu taşınmaz malların durumunun bir bütün oluşturduğu kabul edilerek buna da yukarıda açıklanan şekilde uygulanır.Geri Almaya İlişkin Süreler Hangi Tarihten İtibaren Başlamaktadır?
Kamulaştırılan malın geri alınabilmesi için 5 yıl süre ile malı kamulaştıran idarenin kamulaştırma amacına ve/veya kamu yararına özgü herhangi bir amaçla kullanmaması gerekmektedir. Bu anlamda 5 yıllık süre kural olarak kamulaştırma bedelinin kesinleşmesi tarihinden itibaren başlamaktadır. Kamulaştırma bedelinin kesinleşmesi ise malın satın alma yoluyla yani idare ile uzlaşma yolu ile yada dava sonucu mahkeme tarafından kamulaştırma kararı verilmesi durumunda farklı zamanlarda söz konusu olmaktadır. Bu anlamda kamulaştırma bedeli şayet idare ile uzlaşmak suretiyle malın kamulaştırılması yoluna başvurulmuş ise anlaşma tutanağının düzenlendiği tarihte kesinleşecektir. Bir diğer ihtimal olarak şayet idare ile anlaşma vuku bulmadığından dava yoluna gidilmiş ise işbu halde mahkemenin kararı ile birlikte kesinleşecektir. Dolayısıyla süreler hangi yola başvurulduğuna göre değişmektedir. Nitekim geri almaya ilişkin hakkın doğum tarihi yani kamulaştırma bedelinin kesinleşmesinden itibaren 5 sene geçtikten ve malın geri alınmasına ilişkin diğer şartlarda vuku bulduktan sonra hak doğmuş olacaktır. Dolayısıyla yukarıda detaylı açıklanan 5 senelik sürenin dolması tarihinden itibaren 1 sene içerisinde geri almaya ilişkin hak kullanılmalıdır aksi halde hak düşer.Kamulaştırmasız El Atma Davası Nedir?
İdare çoğu zaman kamulaştırma işlemini tamamlamadan, adeta kamulaştırma yapılmış gibi taşınmaza el atmakta ve bayındırlık hizmetini fiilen başlatmaktadır. İdarenin bu hukuk dışı fiiline karşı taşınmaz malikinin müdahalenin meni davası açması veya taşınmaz mülkiyetinden idare lehine vazgeçerek taşınmaz bedelinin tespit edilip kendisine ödenmesi şeklindeki talebini bir dava ile ileri sürmesi halinde kamulaştırmasız el atma davası söz konusu olmaktadır.Müdahalenin Meni Davası Nedir?
Taşınmazı kamulaştırmasız el atma işlemine tabi olan taşınmaz maliki mülkiyet hakkına yapılan bu hukuk dışı saldırının önlenmesi için adli yargıda ‘müdahalenin meni’ davası açma imkanı bulunmaktadır. Ancak bu hususa ilişkin olarak uygulama gözetildiğinde, bu olanağı kullansa dahi malik müdahalenin meni bakımından güçlük ve hatta imkansızlıkla karşı karşıya kalacağından malik için başka bir çözüm yolu bedel tespit davası açmak olacaktır.Bedel Tespit Davası Nedir?
Taşınmaz malikinin, taşınmazın mülkiyet hakkından idare lehine vazgeçip taşınmazın bedelini dava etmesidir. Bu davada taşınmaz bedelinin mahkemece tespit edilmesi gerekir. Mahkeme taşınmazın bedelini uygulamada genellikle bilirkişi eli ile tespit etmektedir. Konu ile ilgili uzman bilirkişiler kamulaştırmasız el atma işlemine tabi olan taşınmazın bedelini emsal taşınmazların o gün ki rayiç bedeli üzerinden hesaplamak sureti ile tespit ederler. Taşınmazınız bedelinin bilirkişi raporunda belirtilenin aksi şekilde daha fazla bir tutara karşılık geldiğini düşünüyorsanız bilirkişi raporuna itiraz edebilirsiniz. Bu konuda olası bir mağduriyet yaşamamak adına avukat yardımı almanızı tavsiye ederiz.HUKUKİ SÖZLÜK El atma : Malikin rızası olmaksızın fiilen kullanmadır. Taşınır mal : Sahip olduğunuz araba,traktör ve benzeri malınızdır. Malik : Mülk sahibidir.
