Miras Paylaşımı

Miras hukukunda en önemli hususlardan biri miras paylaşımının nasıl yapılacağıdır. Öncelikle şunu belirtmek gerekir ki Türk hukukunda zümre usulü geçerlidir. Önce hangi zümrede kimler var onu açıklayacağız.  Sonra genel bilgiler verip ardından da konuyu örneklerle zenginleştireceğiz. Birici zümrede ölenin en yakın hısımları ,yani alt soy hısımları yer alır. Yani çocukları,torunları,torun çocukları ve devamı birinci zümreyi oluşturur. İkinci zümrede mirasbırakanın ana,babası ile bunların altsoyları yer alır. Yani ölenin kardeşi,yeğeni ve yeğen çocuklarından oluşur. Üçüncü zümrede ,mirasbırakanın büyükbaba ve büyük ana ve bunların altsoyu yer alır,yani ölenin amca,dayı ,hala ,teyze ve bunların altsoylarıdır. Bunu dördüncü ,beşinci,altıncı ve devamı zümrelere ayırabiliriz. ZÜMRE USULÜYLE PAYLAŞIMDA HANGİ KURALLAR GEÇERLİDİR? Yakın zümreden olan akrabalar daha sonraki sıradaki akrabaları miras paylaşımında devre dışı bırakır. Yani ölen kişinin birinci zümre akrabaları varsa ikinci zümre devre dışı kalır.Birinci zümre akrabaları yok ancak ikinci zümre akrabaları varsa bu halde de üçüncü zümre akrabaları devre dışı kalır. Yani her zümre kendinden sonraki akrabaları mirastan uzaklaştırır. Her zümre içinde ,mirasbırakana daha yakın olan akraba ,bu akrabanın soyundan daha uzak olanları devre dışı bırakır. Örneğin mirasbırakanın birinci zümre akrabaları çocukları ve torunlarıdır. Ancak mirasbırakan öldüğünde çocukları hayatta ise torunlar mirastan pay alamazlar. Her zümre içinde kanuni mirasçı sıfatını kazanan en yakın kan hısımları arasında ,miras eşit olarak paylaşılır. Örneğin ölen kişinin 7 çocuğu varsa bunlardan her biri mirasın yedide birini alır.  O zümre içinde en yakın hısımlardan biri veya birkaçı mirasbırakandan önce ölmüşlerse bu şekilde bunların yerine altsoy hısımları geçer. Örneğin mirasbırakanın çocuklarından birisi kendisinden önce ölmüştür.bu durumda mirasbırakanın bu çocuğundan olan torunları onun yerine geçerler ve bunun miras hakkı torunları arasında eşit olarak bölünür. Mirasbırakandan önce ölen  veya kanunda yazılı bir sebeple mirasçı olamayan en yakın hısımlardan birinin altsoyu yoksa, onun miras hakkı yanındaki mirasçıya yani esasen kanuni mirasçı olan en yakın hısımlara geçer. Örneğin mirasbırakanın 4 çocuğundan biri mirasbırakandan önce ölmüşse ve altsoyu da yoksa ,onun yasal miras hakkı diğer 3 çocuğuna ait olur ve miras bu üç çocuk arasında eşit bölünür.   ÖRNEKLER BİRİNCİ ZÜMRE MİRASÇILARININ BULUNMASI HALİNDE PAYLAŞIM NASIL OLUR? Birinci zümrenin mirasbırakanın altsoyu olduğunu yukarıda belirtmiştik. Altsoy denince ölenin çocukları ,torunları ,torun çocukları vs. anlaşılır. Örnek verecek olursak mirasbırakanın 3 çocuğu vardır. Burada miras üçe bölünür ve her bir mirasçı mirasın üçte birini alır. Farz edelim ki bu çocuklar A,B ve C olsunlar ve bu çocuklardan A mirasbırakandan önce ölmüş olsunlar. Burada A’nın payı A’nın çocukları arasında eşit olarak paylaştırılır. ÇOCUKLAR MİRASBIRAKANIN BAŞKA BİR EVLİLİĞİNDEN OLURSA TABLO DEĞİŞİR Mİ? Çocukların mirasbırakanın başka bir evliliğinden olmalarının paylaştırmada bir farkı yoktur. yeter ki bunlar ölenin soyundan gelen kişiler olsun. ÜVEY ANA VEYA ÜVEY BABADAN MİRAS ALINABİLİR Mİ? Bir kimse üvey ananın veya üvey babanın mirasçısı olamaz. Mirasçı olmak için onun soyundan gelmiş olmak gerekir. EVLİLİK DIŞI ÇOCUĞUN DURUMU NEDİR? Ana bakımından Evlilik dışı çocuk da birinci zümreye giren birer yasal mirasçı durumundadırlar. Yani bunlar da aynen normal evlilik içi doğan çocuk gibi paylarını alırlar. Buna karşılık baba bakımından evlilik dışı çocuğun mirasçılık durumu TMK m.498’de “evlilik dışında doğmuş ve soy bağı ,tanıma veya hakim hükmüyle kurulmuş olanlar ,baba yönünden evlilik içi hısımlar gibi mirasçı olurlar” şeklinde düzenlenmiştir. İKİNCİ ZÜMRE MİRASÇILARIN BULUNMASI VE BİRİNCİ ZÜMRE MİRASÇILARIN BULUNMAMASI HALİNDE PAYLAŞIM NASIL OLUR? İkinci zümre mirasçıları ,ölenin ana,babası ve onların altsoy hısımlarıdır.Buna göre ikinci zümre mirasçılar ana ,baba,kardeşler,yeğenlerdir. Bunların kanuni mirasçı olabilmeleri için her şeyden önce birinci zümreden kanuni mirasçının bulunmaması lazımdır. Yani ölenin çocuğu veya torunu bulunmamalıdır. İkinci zümre mirasçılığı söz konusu olduğu zaman daima mirası ikiye bölmek gerekir. Çünkü mirasbırakanın ana ve babası eşit hisseye sahiptirler. Eğer ana ve baba hayatta iseler kardeşler ve yeğenler mirasçı olamazlar. Burada ölçü ölene en yakın kanuni mirasçıların olmasıdır. Ana veya baba mirasbırakandan önce ölmüş bulunuyorsa bunun altsoyu onun yerine geçerler. Yani mirasbırakanın kardeşleri bu halde mirasçı olabilirler. Mirasbırakanından önce ölen ana veya babanın altsoyu yoksa bütün miras sağ kalan ana veya babaya kalır. Örneğin ölen mirasbırakanın babası kendisinden önce ölmüştür.ayrıca mirasbırakanın çocuklarının da olmadığını varsayalım. Burada sağ kalan anne mirasın yarısını alır. Babanın payı ise o öldüğünden çocukları arasında(mirasbırakanın kardeşleri) eşit olarak paylaştırılır.eğer anne ve babanın ikisi de ölmüşse bütün pay kardeşler arasında eşit olarak paylaştırılır. ÜÇÜNCÜ ZÜMRE MİRASÇILARIN BULUNMASI VE DAHA YAKIN MİRASÇILARIN BULUNMAMASI DURUMUNDA PAYLAŞIM NASIL OLUR? Bu zümre büyükanne ve büyükbabaların ve bunların altsoyu yani amca ,dayı,hala,teyze ve kuzenlerin bulunduğu zümredir. Büyükanne ve büyük babaların miktarı dörttür. Burada annenin ana ve babası ile babanın ana ve babası vardır. Bunlar mirastan eşit pay alırlar. Büyükanne ve büyükbabanın mirasçı olabilmesi için birinci ve ikinci zümre hısımların bulunmaması gerekir. Yani çocuk torun ,anne baba,kardeş ,yeğen bulunmamalıdır. Burada miras dörde bölünür. Yani bunlarda her biri dörtte bir pay alırlar. Bu dört mirasçıdan birisi ölmüş bulunursa onun yerini altsoyu (amca,hala teyze ,dayı) alır. Örneğin ölenin(mirasçının) çocukları,torunları,anne ve babası ve kardeş ve yeğenleri yoktur. burada büyükanne ve büyükbabaların bulunduğu üçüncü zümre yasal mirasçı olur. Yani burada her bir büyükanne veya büyükbaba dörtte bir pay alır. Büyükanne veya büyükbabalardan birisi mirasbırakandan önce ölmüşlerse onların payları altsoyları arasında(amca,hala,dayı teyze) eşit olarak paylaştırılır. Misal olarak birinci ve ikinci zümre hısımları olmayan mirasbırakanın aynı zamanda babasının babası da kendisinden önce ölmüştür. Burada geriye kalan diğer büyük baba ile büyük annelerden her biri mirasın dörtte birini alırlar. Ölen büyükbabanın payı ise altsoyu(yani amcalar ve halalar) arasında paylaştırılır. EVLATLIĞIN YASAL MİRAS HAKKI VAR MIDIR? Eski hukukumuzda evlatlık yasal mirasçı değildi. Ancak günümüz hukukunda ve TMK m.500 hükmüne göre evlatlık ve altsoyu  da birinci zümreye giren bir yasal mirasçıdır ve evlilik içi çocuklarla aynı miras payına sahiptirler. Burada üzerinde durulması gereken önemli bir husus da evlatlığın evlat edinenin mirasçısı olabildiği halde ,evlat edinen evlatlığın mirasçısı olmaz. Yani evlatlık ölürse evlat edinen onun yasal mirasçısı olamayacaktır. Evlatlık evlat edinenin yasal mirasçısı olduğu gibi varsa kendi kan hısımlarının da yasal mirasçısı olabilir. Evlatlığın yasal mirasçı olabilmesinin şartı TMK uyarınca verilmesi gereken bir mahkeme kararına bağlıdır. Evlatlık ilişkisinin kurulması için Mahkeme kararı verilmeden evlatlığın yasal mirasçılığı söz konusu olamayacaktır. SAĞ KALAN EŞİN YASAL MİRAS HAKKI NE KADARDIR? Mirasbırakanın kan hısımlarının yanında eşinin de yasal miras hakkı vardır. Ancak bu miras hakkı eşin hangi zümre ile mirasçı kaldığıyla yakın ilişkilidir. Eşin birinci zümre ile mirasçı olması durumu ile ikinci veya üçüncü zümre ile birlikte mirasçı olması durumları farklıdır. Örneğin ölen kişinin çocukları ve eşi olsun. Burada eş miras hakkının dörtte birini alır. Ancak ölenin çocuklarının ve torunlarının olmadığını ve anne babasının olduğunu varsayarsak,burada sağ kalan eş mirasın yarısına sahip olur. Aşağıda değişen zümrelere göre açıklama yapıp yine konuyu örneklerle pekiştireceğiz. SAĞ KALAN EŞİN BİRİNCİ ZÜMRE HISIMLARI(ÇOCUK,TORUN) İLE BİRLİKTE MİRASÇI OLMASI DURUMUNDA MİRAS PAYLAŞIMI Birinci zümrenin ölen kişinin çocukları ve torunları olduğunu yukarıda belirtmiştik. Burada birinci zümre hısımları ile birlikte mirasçı olan eş mirasın dörtte birini alır. Bu durumda terekenin dörtte biri eşe ait olur ve geriye kalan dörtte üç mirasbırakanın altsoyu(çocuk ve torunlar)arasında paylaştırılır.örneğin mirasbırakanın iki çocuğu ve eşi olsun. Burada eş mirasın ¼ ünü alır.kalan ¾ ise iki çocuğuna eşit paylaştırılır. SAĞ KALAN EŞİN İKİNCİ ZÜMRE HISIMLARI İLE BİRLİKTE MİRASÇI OLMASI DURUMUNDA MİRAS PAYLAŞIMI Mirasbıraskanın ana ,babası veya bunların altsoyunun (ölenin kardeşleri,yeğenleri) ikinci zümre kan hısımları olduğunu söylemiştik. İkinci zümre kan hısımlarıyla birlikte mirasçı olan eş mirasın yarısını alır. Örneğin ölenin anne babası ve eşi sağ olsun. Bu durumda eş mirasın ½ sini alır ve geriye kalan anne ve baba da kalanı paylaşıp her birisi ¼ oranında mirasa sahip olurlar. Eğer anne veya baba mirasbırakandan önce ölmüşlerse onun payı altsoyları arasında(mirasbırakanın kardeşleri) paylaştırılır. SAĞ KALAN EŞİN ÜÇÜNCÜ ZÜMRE HISIMLARI İLE BİRLİKTE MİRASÇI OLMASI DURUMUNDA MİRAS PAYLAŞIMI Üçüncü zümre mirasçılar ölenin büyük anne ve büyük babaları ve onların altsoyudur(dayı,amca,hala,teyze). Üçüncü zümre kan hısımlarıyla birlikte mirasçı olan eş mirasın dörtte üçüne sahip olur. Örneğin mirasbırakanın hayatta olan en yakın kan hısımları büyük anne ve büyükbabalar olsun . burada sağ kalan eş mirasın ¾ ünü aldıktan sonra kalan miktar büyük anne ve büyük babalar arasında eşit olarak paylaşılır. Eğer bunlardan birisi ölmüşse onun payı altsoyu(dayı ,hala,amca,teyze) arasında paylaştırılır. BOŞANMANIN MİRASÇILIĞA ETKİSİ NEDİR?  Boşanan eşler birbirinin kanuni mirasçısı olamazlar. Bunun gibi miras bırakanın vasiyetname ile eşine yaptığı mal vasiyetleri de sonrada boşanmanın gerçekleşmesi halinde hükümsüz olurlar.