Mirasçılıktan Çıkarma (Iskat)

Günümüzde gerek yakın çevremizden gerek medyadan sık sık duyduğumuz bir ifadedir mirasçılıktan çıkarma kurumu. Bunu evlatlıktan red kavramı olarak da kullananlar vardır. Burada mirasbırakanın amacı bazı sebeplerle mirasçılarını mirastan mahrum bırakmaktır. Hukuken bu bazı şartların varlığı çerçevesinde mümkündür. Bu şekilde normal şartlarda saklı payları olan ,başka bir ifade ile her halükarda mirastan pay alacak olan mirasçılar,paylarından mahrum kalmaktadırlar. Burada saklı pay üzerinde kısaca durmak gerekir. Saklı pay;mirasbırakanın mirası üzerinde ölüme bağlı tasarruf hakkını kısıtlayan ve mirasçılara her halükarda belli oranlarda mirastan pay almalarını sağlayan kavramdır. Mirasbırakanın eşi ,çocukları ve anne ve babası saklı pay sahipleridirler.Mirasın Saklı pay dışında kalan kısmında mirasbırakan istediği gibi tasarruf edebilir. Mirastan ıskat(çıkarma) medeni kanunumuza göre iki türlüdür. Bunlardan ilki cezai ıskattır. Cezai ıskatta ya mirasçı ,mirasbırakana karşı ağır bir suç işlemiştir ya da aile hukukundan doğan görevlerini önemli bir şekilde ihlal etmesidir. İkinci tür olan ıskat ise ,iyi niyetle yapılan ıskattır. Burada vasiyetçi ,ıskat ettiği altsoyunun çocuklarını korumak amacıyla bu ıskatı(mirasçılıktan çıkarma) yapmaktadır. MİRASÇILIKTAN ÇIKARMA SEBEPLERİ NELERDİR ? Medeni kanun cezai amaçla mirasçılıktan çıkarma sebeplerini 510.maddede belirtmiştir. Buna göre ;

• Mirasçı mirasbırakana veya onun yakınlarına karşı ağır bir suç işlemişse,
• Mirasçı ,mirasbırakana veya mirasbırakanın ailesi üyelerine karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerini önemli ölçüde yerine getirmemişse mirasbırakan ,mirasçılarını mirastan ıskat edebilir.

İŞLENEN SUÇ TEŞEBBÜS AŞAMASINDA KALSA BİLE YİNE DE MİRASÇILIKTAN ÇIKARMA GERÇEKLEŞEBİLİR Mİ? Medeni kanunun 510. Maddesine göre ,mirasçının mirasbırakana veya onun yakınlarına karşı ağır bir suç işlemesi ,mirastan ıskat(mirasçılıktan çıkarma) sebebidir. Bu suç bir sonuca ulaşmasa ,teşebbüs aşamasında kalsa bile yine bir ıskat sebebi teşkil eder. Bu hususta ceza mahkemesince alınmış olan bir mahkumiyet kararı da zorunlu değildir.,burada ağır bir suçun işlenmiş olması yeterlidir. HANGİ SUÇLAR ISKAT(MİRASÇILIKTAN ÇIKARMA) SEBEBİ TEŞKİL EDER? Bu konuda kanunda kesin bir kıstas yoktur. kanun ağır olmasını aramıştır. Burada Yargıtay içtihatları devreye girecektir. Öldürme,dolandırıcılık,sahtekarlık,emniyeti suiistimal gibi suçlar bir ıskat sebebi teşkil edebilirler. İftira ,hakaret ve sövme,haksız suç isnadı ,yalan yere tanıklık gibi suçlar da bazı hallerde mirasçılıktan çıkarma sebebi teşkil edebilirler. Ancak ceza kanununda düzenlenen kabahat cinsinden olan fiiller bir ıskat sebebi değildirler. Suçun mirasbırakanın şahsına işlenmesi zorunlu değildir. Onun malvarlığı haklarına tecavüz de bir ıskat sebebi sayılabilir. KANUNDA GEÇEN MİRASBIRAKANIN YAKINLARI KİMLERDİR ? Burada kullanılan yakınları tabiri aile ve hısımlık kavramından daha geniş olup ,bunun içine mirasbırakanın çok sevdiği arkadaş ve dostları da girer. Bunun için kriter mirasbırakanın bir kimse hakkında gösterdiği kuvvetli sevgi,şefkat ve bağlılık hisleridir. Aile üyeleri yanında samimi ve yakın arkadaşlar, nişanlı,süt anne ,dadı,öğretmen gibi kişiler bu kavramın içine girebilir. EŞİN SADAKATSİZ DAVRANMASI MİRASÇILIKTAN ÇIKARMA SEBEBİ MİDİR? Karı-koca arasında ,evlilik birliği dolaysıyla her birisine düşen yükümlülükler vardır. Bunlardan birisi de sadakat yükümlülüğüdür. Buna aykırı hareket ve zina mirasçılıktan ıskat sebebidir. GENEL OLARAK HANGİ SEBEPLER AİLE YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜ İHLALDEN MİRASTAN ISKAT SEBEBİ SAYILIR? Üstsoy,altsoy,kardeşler arasında bir nafaka yükümlülüğü vardır. Ayrıca ana –baba ve çocuklar arasında karşılıklı yardım ve saygı görevi vardırç bunların ihlali bir mirastan ıskat sebebi olabilir. ALKOLİK OLMAK MİRASTAN ISKAT(MİRASÇILIKTAN ÇIKARMA) SEBEBİ MİDİR ? Sadece kötü bir hayat sürmek ,mesela kendisini içkiye vermek bir ıskat sebebi değildir. Fakat böyle bir kötü hayat aile görevlerinin ihlali sonucuna varırsa ,mesela işi eşinin ve çocuklarının bakım ve geçimini ihmal eder veya aile isim ve şerefini lekeleyici bir hayat sürerse ,ancak bu takdirde mirasçılıktan çıkarma sebebi meydana gelebilir. MİRASTAN ISKATTA (MİRASÇILIKTAN ÇIKARMADA) İZLENECEK YÖNTEM NEDİR? Mirastan ıskat ölüme bağlı bir tasarruftur. Ancak vasiyetname şekillerinden biriyle yapılabilir. Mirastan ıskat için mirasbırakanın açık bir irade beyanı gerekir. Vasiyetçi ,mirasçısını mirastan çıkardığını vasiyetinde açık olarak belirtmelidir. Iskat saklı payın bütününe ilişkin olabileceği gibi,bunun bir kısmı üzerinde de olabilir. Mirastan ıskat tasarrufunda ,mirasbırakan ıskat sebebini göstermesi şarttır. Iskat sebebini açık ve seçik olarak belirtmesi şarttır. Burada somut olaylar bildirilmeli veya hiç olmazsa bunlar açık olarak gösterilmelidir ki ,mirasbırakanın bunları göz önünde tutmuş olduğu hususunda hiçbir şüphe bulunmasın. MİRASBIRAKANIN ,MİRASÇIYI AFFETMESİ DURUMUNDA MİRASTAN ISKAT GEÇERSİZ OLUR MU? Bu konu hukuk dünyasında tartışılmıştır. Ancak mirasçısını işlediği fillerden sonra affeden mirasbırakan,önceden düzenlemiş olduğu vasiyetnamesini düzeltebilir ya da yeni bir vasiyetname oluşturabilirdi. Kanımızca ölüm anında vasiyetnamede mirastan ıskat varsa mirasçı affedilmiş olsa bile vasiyetnamedeki mirastan ıskat geçerli sayılmak gerekir. MİRASTAN ISKATIN(MİRASÇILIKTAN ÇIKARMA) SONUÇLARI NELERDİR? Mirasçılıktan çıkarılan kimse mirasın dışında kalmakta ve mirasçılığa ilişkin haklarını kaybetmektedir. Mirasbırakan ,mirasçısının saklı payında tamamıyla iskat edebileceği gibi bunun bir kısmı üzerinden de ıskat edebilir. Medeni kanun gereğince mirasbırakan tarafından ,aksine tasarruf yapılmamışsa ,ıskat edilen kimse, vasiyetçiden önce ölmüş gibi,miras hissesi varsa altsoyuna ,yoksa mirasbırakanın diğer yasal mirasçılarına geçer. MİRASÇILIKTAN ÇIKARMAYA(ISKATA) İTİRAZ MÜMKÜN MÜ ? Mirastan ıskat haksız olabilir ve mirasçının korunmaya değer menfaati bulunabilir. Yasamız iskata itiraz ve ıskatın iptali imkanlarına yer vermiştir.  Iskatın iptalini talep ve dava hakkı mirasçılıktan çıkarılan mirasçıya aittir. Ancak mirasçı borçlarını ödemekten aciz bir durumda veya iflas halinde ise ıskat olunan mirasçının alacaklıları onun yerine ıskat tasarrufuna itiraz edebilirler ve bu halin iptalini isteyebilirler. MİRASÇILIKTAN ÇIKARMANIN İPTALİ DAVASI KİMLERE KARŞI AÇILIR? Mirastan ıskatın iptali davası diğer yasal mirasçılarla atanmış mirasçılara karşı açılır. Burada davacı ıskatın sebebinin bulunmadığını veya yanlış olduğunu iddia edecektir. ISKATIN İPTALİ DAVASINDA İSPAT YÜKÜ KİMDEDİR? Davacı ıskatın sebebinin bulunmadığını veya yanlış olduğunu iddia ederken ,dava olunan,yani diğer yasal ve atanmış mirasçılar da ıskat sebebinin doğru olduğunu ispat etmek zorundadırlar. Yani burada ispat yükü davalılardadır. Dava olunan ıskat sebeplerinin varlığını ispat edemezse mirasbırakanın vasiyetnamesindeki tasarruf iptal edilir ve mirasçılıktan çıkarılan saklı payını alır. BORÇ ÖDEMEDEN ACİZ SEBEBİYLE MİRASÇILIKTAN ÇIKARMA HALİ NASIL OLUR ? Borç ödemeden aciz sebebiyle mirasçılıktan çıkarma hali ,mirasbırakanın saklı paylı mirasçısı olan altsoyunun borçlarını ödemekten aciz halde bulunması sebebiyle ona isabet edecek miras hissesinin tamamının  hemen alacaklıların eline geçmesini önlemek ve bu suretle bu mirasçının çocuklarını korumayı amaçlanmıştır. ACİZ SEBEBİYLE MİRASÇILIKTAN ÇIKARMANIN ŞARTLARI NELERDİR? İlk husus olarak bu kurum sadece mirasbırakanın altsoyu için geçerlidir. Yani çocukları ,torunları ve devamı girer. Diğer bir husus altsoyun borçlarını ödemekten aciz olmasıdır. Bu aciz halinin aciz belgesiyle ispat edilmesi şarttır. Üçüncü husus mirasçılıktan çıkarılan mirasçının doğmuş ya da doğacak çocuklarının bulunması gerekir. Altsoy yoksa aciz sebebiyle ıskat yapılamaz.dördüncü husus mirasçılıktan çıkarman vasiyetname ile yapılması gerekir ve mirasçılıktan çıkarma sebebinin gösterilmesi gerekir. Son husus mirasbırakan ,altsoyunu ancak saklı payının yarısından ıskat edebilir(çıkarabilir).ıskat ettiği saklı payın yarısını ıskat edilenin mevcut ve doğacak çocuklarına tahsis etmek mecburiyetindedir. ACİZ SEBEBİYLE ISKATIN HÜKÜMLERİ NELERDİR? Aciz sebebiyle mirasçılıktan çıkarılan kimse sadece saklı payının yarısını talep edebilir. Mirasçılıktan çıkarılan kişinin çocukları saklı payın diğer yarısına sahip olurlar. Bazı şartların varlığı halinde aciz sebebiyle ıskat hükümsüz hale gelir. Kanuna göre miras açıldığı zaman borç ödemeden aciz belgesinin hükmü kalmamışsa veya belgenin kapsadığı borç tutarı mirasçılıktan çıkarılanın miras payının yarısını aşmıyorsa ,mirasçılıktan çıkarılanın istemi üzerine çıkarma iptal olur.